Iedereen heeft wel eens stress. En dat is maar goed ook, de stressrespons is namelijk een overlevingsmechanisme. Door stress kom je in een vecht-of-vluchtreactie waarin je snel kunt handelen om te overleven.

Tegenwoordig komen we echter niet meer in levensbedreigende situaties en doet (chronische) stress meer kwaad dan goed. Voortdurende stress zorgt namelijk voor slijtage aan je lichaam. Kortom, chronische stress is slecht.

Soms ervaar je meer stress dan gewoonlijk wat je kan opmerken aan zowel lichamelijk als emotionele symptomen. Gelukkig kun je stress op meerdere manieren effectief verlichten.

Dit artikel vertelt je de lichamelijke, geestelijke en emotionele symptomen van stress, hoe je het vaststelt, de oorzaken inclusief behandelingsopties.

Symptomen stress

Ons autonome zenuwstelsel regelt verschillende lichaamsfuncties waaronder de hartslag, ademhaling en ingebouwde stressrespons.

De activering van de stressrespons zorgt voor lichamelijke, emotionele en gedragsmatige symptomen.

Lichamelijke symptomen:

1. zenuwachtigheid, beven
2. nagelbijten, ijsberen, friemelen
3. droge mond
4. zweterige of koude handen en voeten
5. moeite met slikken
6. pijn op de borst
7. pijnen, hoofdpijn
8. hoge bloeddruk, snelle hartslag
9. slaapproblemen, vermoeidheid
10. spierspanning, trillen
11. oorsuizen
12. duizeligheid
13. kaken klemmen, knarsetanden
14. moeite met seks, verminderd seksueel verlangen
15. maagproblemen, spijsverteringsproblemen
16. misselijkheid, constipatie
17. verzwakt immuunsysteem, frequente verkoudheden en infecties

Mentale symptomen:

1. prikkelbaarheid, snel gefrustreerd of geïrriteerd zijn
2. racende gedachten
3. vergeetachtigheid
4. je overweldigd voelen, verlies van controle
5. angst, paniekaanvallen
6. constant piekeren
7. pessimisme
8. ongeorganiseerdheid
9. laag gevoel van eigenwaarde
10. depressie, somberheid
11. waardeloos, eenzaam, en depressief gevoel
12. moeilijk kunnen ontspannen
13. concentratieproblemen
14. anderen vermijden
15. slecht beoordelingsvermogen

Mensen wenden zich vaak tot ongezond gedrag om chronische stress te verlichten. Gedragsmatige symptomen:

1. roken, alcohol drinken, drugs
2. gokken
3. eetlustveranderingen, te veel eten, niet eten, eetstoornis
4. op het internet surfen, winkelen
5. uitstelgedrag
6. verantwoordelijkheden vermijden

Kortom, stress beïnvloedt je lichamelijke gezondheid, emoties, gedragingen en denkvermogen.

Aangezien mensen verschillend met stress kunnen omgaan kunnen ook de symptomen variëren. 

Misschien ben je een beetje stressbestendig, maar niemand is er immuun voor. Het kan namelijk tot verschillende complicaties leiden.

Complicaties stress

Het is algemeen bekend dat chronische stress slecht voor je is. Stress kan bij verschillende gezondheidsproblemen een rol spelen:

1. gewichtstoename
2. huidaandoeningen
3. angst, depressie, angstgerelateerde aandoeningen
4. hoofdpijn
5. chronisch vermoeidheidssyndroom
6. diabetes
7. verhoogd risico op een hartaanval en beroerte, hartproblemen, hoge bloeddruk
8. geheugenverlies
9. ontstoken gewrichten (artritis)
10. astma
11. kanker
12. snellere veroudering
13. persoonlijkheidsveranderingen

Vaker ziek. Stress zorgt voor nog veel meer problemen. Het is je vast wel eens opgevallen dat je in stressvolle perioden vaker ziek bent. In een stressvolle situatie geeft je lichaam namelijk geen prioriteit aan het immuunsysteem waardoor je dus sneller ziek wordt. Het lichaam denkt immers dat er een levensbedreigende situatie is.

Gewichtstoename. Chronische verhoogde stresshormonen verhogen de vetopslag. En dat is niet zo zo verwonderlijk. Omdat je vroeger in tijden van stress vaak minder eten tot je beschikking had gaat je lichaam als overlevingsmechanisme het vet sneller opslaan om reserves op te bouwen. Je komt dus ook nog eens sneller aan door stress.

Diagnose

Stress kun je niet goed meten en is daarom subjectief. Aan de hand van een vragenlijst kan je zorgverlener in kaart brengen hoe de stress je leven beïnvloedt.

Dit is belangrijk omdat het tot geestelijke gezondheidsproblemen kan leiden zoals angst en depressie. Bovendien kan het bestaande klachten verergeren.

Eventueel kan er een bloedonderzoek uitgevoerd worden. Met behulp van de cortisol-bloedtest kan het stresshormoon worden gemeten dat door je bijnieren wordt afgegeven.

Een hoog cortisolgehalte kan op een hoger stressniveau duiden.

Behandeling stress

Op verschillende manieren kun je stress verlichten. Dieet en leefstijlaanpassingen:

1. regelmatige lichaamsbeweging, wandelingen
2. gezonde voeding
3. uitlokkende factoren in kaart brengen en vermijden
4. cafeïne vermijden
5. minder schermtijd

Overige manieren:

1. in de natuur zijn
2. naar muziek luisteren
3. met familie en vrienden afspreken
4. ontspanningstechnieken: yoga, ademhalingsoefeningen
5. stretchen voor het slapen
6. lachen
7. mindfulness
8. warm bad
9. massage
10. supplementen zoals magnesium

Take home message

Chronische stress doet meer kwaad dan goed. Van hoofdpijn tot hartproblemen, stress kan aan verschillende problemen bijdragen. Het is dus belangrijk om stress vast te stellen.

Aan de hand van de hierboven beschreven lichamelijke, emotionele en gedragsmatige symptomen kun je stress bij jezelf herkennen. 

Mensen gaan verschillend met stress om waardoor ook de symptomen kunnen variëren. Het is belangrijk dat je chronische stress aanpakt omdat het anders gezondheidsproblemen kan veroorzaken of bestaande problemen kan verergeren.

Gelukkig kun je met een aantal dieet- en leefstijlaanpassingen stress effectief verlichten.