Steeds meer mensen zijn terughoudend met soja omdat het je hormonen zou kunnen beïnvloeden. Maar wat is de relatie tussen soja en hormonen?

Dit artikel vertelt je hoe soja de hormonale balans kan verstoren, de relatie tussen soja en vruchtbaarheid inclusief de effecten van soja op mannen.

Soja en hormonen 

Een hormonale balans is erg belangrijk. Je hebt zowel vrouwelijke als mannelijke hormonen, deze staan bekend als je oestrogenen en androgenen.

Als je te veel mannelijke hormonen of te veel vrouwelijke hormonen hebt, kunnen er problemen ontstaan.

Deze hormonale balans kan door soja verstoord worden.

Soja verstoort de hormoonbalans

Soja-isoflavonen of soja-eiwitten zijn fyto-oestrogenen. Fyto-oestrogenen zijn plantaardige hormonen die milde oestrogene effecten kunnen hebben. 

‘’Soja-oestrogenen’’ kunnen namelijk aan de oestrogeenreceptor binden en een competitie aangaan met je natuurlijke oestrogenen.

Dan vraag je je waarschijnlijk af hoe soja dan je hormoonbalans kan verstoren. 

Aangezien deze fyto-oestrogenen een milde werking hebben zullen ze wanneer ze aan de oestrogeenreceptor gebonden zijn, de oestrogene activiteit remmen.

De natuurlijke oestrogenen zijn immers veel krachtiger, maar niet gebonden. Door de soja-oestrogenen zwerven de natuurlijke oestrogenen rond en worden ze niet gebruikt.

Dit betekent dat je mannelijke hormonen, de androgenen de overhand krijgen. Op deze manier kan soja je oestrogeenbalans verstoren.

Soja menstruatie, vruchtbaarheid en zwangerschap

Zoals je weet bevat de anticonceptiepil ook oestrogenen. Dit zet je al snel aan het denken. Kunnen sojaproducten de eisprong onderdrukken en de vruchtbaarheid beïnvloeden?

Volgens een publicatie in de American Society for Reproductive Medicine is het onwaarschijnlijk dat soja je vruchtbaarheid in gevaar kan brengen.

Aangezien soja je hormonen kan beïnvloeden vragen veel mensen zich af of soja en zwangerschap wel samengaan.

Tijdens de zwangerschap zijn één of twee porties soja waarschijnlijk veilig. Je mag soja dus in je dieet opnemen.

Er zijn echter een paar studies die sojaconsumptie in verband hebben gebracht met negatieve effecten op de foetus zoals een laag geboortegewicht, een onderdrukt immuunsysteem en hypospadie (aandoening van de plasbuis).

Apenstudie. Apen kregen een jaar lang soja supplementen. Deze apen kregen twee keer zoveel soja als dat vrouwen typisch binnen zouden krijgen. Deze supplementen hadden geen invloed op de hormoonspiegels, hoeveelheid bloedingen of lengte van de menstruatiecyclus. De eierstokfunctie en dus ook de vruchtbaarheid waren niet aangetast. De precieze effecten op de placentafunctie en de foetus moeten in de toekomst nader onderzocht worden.

Vrouwelijk nageslacht. Ook hebben dierenstudies sojaconsumptie in verband gebracht met een lager geboortegewicht en een onderdrukt immuunsysteem bij het vrouwelijk nageslacht. Momenteel zijn er nog geen studies met mensen verricht.

Borstkanker. Omdat hoge oestrogeenniveaus het risico op borstkanker kunnen verhogen vraag je je al snel af of te veel soja dit risico ook kan verhogen. Aangezien soja voedingsmiddelen onvoldoende isoflavonen bevatten kunnen ze het borstkankerrisico niet verhogen. Integendeel, aangezien soja de menstruatiecyclus kan verlengen en de eierstokhormonen kan verminderen, lijken grote hoeveelheden fyto-oestrogenen de kans op borstkanker juist te verlagen. 

Kortom, het verband tussen soja en hormonen is erg complex.

Soja en mannen

Aantal zaadcellen. Sojaconsumptie kan het aantal zaadcellen en de concentratie van sperma beïnvloeden. De meerderheid van de deelnemers had overgewicht. Er is tussen verschillende studies echter nog geen consensus rondom de correlatie.

Erectiestoornissen. Bij mannen kan genetisch gemodificeerde soja erectiestoornissen veroorzaken.

Hypospadie. Een onderzoek heeft soja in verband gebracht met hypospadie. Dit is een aandoening van de mannelijke plasbuis. Het is echter nog onduidelijk of soja de boosdoener is. Hypospadie ontstaat namelijk vaak zonder duidelijke oorzaak.

Aanbeveling soja zwangerschap

Volgens het American College of Obstetricians and Gynecologists mag je soja met mate eten.

Als je zwanger bent zou je elke dag één tot twee porties soja kunnen consumeren. Met een portie soja wordt bijvoorbeeld een kopje sojamelk of een half kopje tofu bedoeld.

Er zijn echter geen officiële richtlijnen, dus de precieze hoeveelheden soja staan niet vast. De volgende hoeveelheden soja worden als veilig beschouwd:

1. halve kop tofu
2. 1 kop sojamelk
3. halve  kop sojabonen
4. halve kop tempeh

Je kan ook voor gefermenteerde sojaproducten gaan zoals miso en tempeh omdat dit makkelijker verteerd wordt.

Voor de precieze hoeveelheden soja is het misschien verstandig om met je huisarts te overleggen. 

Soja en diabetes

De plantaardige fyto-oestrogenen hebben zelfs invloed op de bloedsuikerspiegel.

Soja kan de glucosetolerantie verbeteren en de bloedsuikerspiegel verlagen. Dit gaat via een aantal mechanismen.

De plantaardige (fyto) oestrogenen in soja kunnen via de interactie met oestrogeenreceptoren de insulinewerking beïnvloeden. 

Daarnaast kunnen deze fyto-oestrogenen aan de PPAR’s binden die ook met de werking van insuline geassocieerd zijn.

Onderzoek heeft aangetoond dat soja-isoflavonen de bloedsuikerregulatie bij diabetische postmenopauzale vrouwen kan verbeteren. 

Soja kan zelfs de kans op het ontwikkelen van suikerziekte omlaag brengen.

Soja kan acne veroorzaken 

Het eten van te veel soja kan mogelijk tot acne leiden. Hormonale acne houdt namelijk verband met de androgeenspiegel die door soja beïnvloed kan worden. 

Je natuurlijke oestrogeenreceptoren kunnen door de plantaardige fyto-oestrogenen in soja als het ware gekaapt worden. 

Androgeendominantie kan vervolgens mogelijk hormonale acne veroorzaken. Als de androgeenconcentraties hoger zijn zal je meer talg aanmaken en kunnen je poriën verstopt raken.

Ook deze uitspraken zijn terughoudend omdat er momenteel alleen anekdotische bewijs beschikbaar is. 

Maar hoe weet je dan of de oorsprong van je acne klachten door soja wordt veroorzaakt? Je zou eventueel soja uit je dieet kunnen schrappen en het een maand later weer kunnen herintroduceren. 

Aan de andere kant heeft een onderzoek het gebruik van soja-isoflavonensupplementen in verband gebracht met minder laesies bij acne vulgaris.

Kortom, er moet nog meer onderzoek gedaan worden naar soja en acne.

Take home message

Een matige hoeveelheid soja zal de vrouwelijke vruchtbaarheid waarschijnlijk niet beïnvloeden.

Momenteel is er geen bewijs dat dat natuurlijke soja voortplantingsproblemen veroorzaakt. 

Zoals je hebt gemerkt zijn we terughoudend met onze uitspraken. Er is nog onvoldoende onderzoek om keiharde uitspraken te doen over veilige hoeveelheden soja.

Veel studies zijn namelijk op dieren verricht en bovendien zijn de effecten van soja op de placentafunctie en de foetus zijn nog niet goed in kaart gebracht.

Neem daarom het zekere voor het onzekere en eet niet te veel soja. Tijdens de zwangerschap kan je nog steeds van soja genieten, maar wel met mate.