Hoe Werkt een Koperspiraal?

De koperspiraal kan een zwangerschap maar liefst 12 jaar lang voorkomen. Koperspiraaltjes bestaan uit een T-vormig plastic dat met koper is bedekt. 

Maar hoe werkt koperspiraal?

KORT ANTWOORD

De koperspiraal geeft geleidelijk koper af en veroorzaakt een ontstekingsreactie dat voor zowel het sperma als het eitje giftig is. De koperspiraal is immers een vreemd object dat je lichaam aan zult gaan vallen. Een koperspiraal verstoort de optimale omstandigheden in de baarmoeder waardoor een bevruchte eicel zich niet in kan nestelen. Aangezien de koperspiraal geen hormonen bevat zul je nog steeds een eisprong hebben (ovuleren) en ongesteld worden.

Dit artikel vertelt je de effectiviteit van de koperspiraal, de voordelen, bijwerkingen inclusief welke mensen de koperspiraal niet kunnen nemen.

dokter met koperspiraal in hand

De koperspiraal verstoort de conceptie

Wanneer de eierstokken tijdens de ovulatie een eisprong vrijgeven kan de spermacel de eicel bevruchten.

Na de bevruchting kan de bevruchte eicel zich in de baarmoederwand innestelen en tot een foetus uitgroeien. 

Als de eicel niet bevrucht wordt zal het tijdens de menstruatie de baarmoeder verlaten. De koperspiraal kan de zwangerschap op verschillende manieren voorkomen:

  1. Vreemd voorwerp. De spiraal is een vreemd object dat een plaatselijke ontstekingsreactie uitlokt. De spermacellen zullen door de witte bloedcellen (leukocyten) vernietigd worden. De immuunreactie is dus tegen alle vreemde lichaamscellen gericht en dus ook tegen de spermacellen. Hoe groter de spiraal, hoe groter de ontstekingsreactie. Ook hormoonspiraaltjes beschikken over dit werkingsmechanisme.
  2. Koperionen. De koperspiraal geeft geleidelijk koperionen af die ook een ontstekingsreactie in de baarmoeder veroorzaken. Hierdoor kunnen de zaadcellen de eicel niet bereiken. De koperionen hebben ook een zaaddodend effect in het baarmoederslijmvlies bij de baarmoederopening. En wilt een spermacel een eicel bevruchten zal het als eerst door het baarmoederslijmvlies heen moeten zien te komen. Kortom, koper veroorzaakt een ontstekingsreactie, heeft een zaaddodend effect en vermindert de bewegingsmogelijkheden van de spermacel. Uit sommige studies blijkt ook dat de koperionen de eicellen kunnen beschadigen. De koper ionen interfereren bovendien met de progesteronreceptor wat voor een inactivering kan zorgen.

Via deze mechanismen kan een de koperspiraal met haar geringe afmeting de zwangerschap voorkomen.

Effectiviteit koperspiraal

Een spiraaltje heeft een effectiviteit van meer dan 99%. Van de 100 mensen met een spiraal zal dus minder dan 1 persoon zwanger worden.

In zeldzame gevallen kun je met een spiraal dus nog steeds zwanger worden. Het faalpercentage is van zowel de niet hormonale als niet hormonale spiraaltjes vergelijkbaar.

Zo kan een spiraaltje in sommige gevallen in je baarmoederhals verschuiven. Dit bevindt zich onder je baarmoeder. 

Al met al is de koperspiraal de eerste doeltreffende langdurige anticonceptiemethode.

Voordelen koperspiraal

De voordelen van de koperspiraal:

  1. tot wel 10 jaar lang effectief
  2. geschikt voor borstvoedende vrouwen
  3. kan elk moment verwijderd worden
  4. veroorzaakt geen hormoongerelateerde bijwerkingen zoals bloedstolsels
  5. seks hoeft niet meer onderbroken te worden

De koperspiraal zorgt voor een langdurige en effectieve anticonceptie. Van tieners tot premenopauzale vrouwen, vrouwen van alle leeftijden kunnen de koperspiraal gebruiken.

De koperspiraal kan na onbeschermde seks als noodanticonceptie gebruikt worden mits het binnen 5 dagen wordt ingebracht.

De Paragard koperspiraal

In 1967 werd de koperspiraal voor het eerst door Jamie Zipper en Howard Tatum geïntroduceerd. Om een zwangerschap te voorkomen werd er een spiraaltje in de baarmoeder van een vrouw geplaatst. 

Er zitten geen hormonen in het Paragard koperspiraaltje. Het kan je maar liefst 12 jaar lang tegen een zwangerschap beschermen. De koperspiraal is dus een lange termijn maar omkeerbaar voorbehoedsmiddel.

Mirenaspiraal

De Mirenaspiraal is een spiraal die ook progesteronhormonen (Levonorgestrel) afgeeft. Daarom kan het de eisprong verhinderen.

De spiraal voorkomt een zwangerschap en de hormonen zorgen ervoor dat er minder baarmoederslijmvlies opbouwt en je dus minder ongesteld wordt.

Ook zal het baarmoederslijmvlies dikker worden waardoor de kans op een zwangerschap dus kleiner wordt.

Hormonale spiraaltjes:

  1. Mirena
  2. Liletta
  3. Kyleena
  4. Skyla

Bijwerkingen

Een voorwerp dat je lichaam als een vreemd lichaam beschouwd, dat kan toch niet goed zijn? Daarom vragen veel mensen zich af wat de bijwerkingen van de koperspiraal zijn.

Bijwerkingen koperspiraal:

  1. onregelmatige menstruaties.
  2. bloedverlies tussen de menstruaties (spotting)
  3. ergere of toegenomen krampen tijdens het menstrueren 
  4. langere of zwaardere menstruaties
  5. hevig bloedverlies
  6. hevige menstruatiepijn

Het plaatsen van het spiraaltje kan ook pijnlijk zijn. De dagen daarop volgend kun je rugpijn of kramp ervaren.

Voor wie de koperspiraal ongeschikt is

De koperspiraal is voor de volgende groepen echter niet geschikt:

  1. bekkeninfectie 
  2. baarmoederafwijkingen (grote vleesbomen): dit kan zowel het plaatsen als het vasthouden van de koperspiraal belemmeren
  3. allergie voor bepaalde bestanddelen 
  4. onverklaarbare vaginale bloedingen 
  5. baarmoederhalskanker of baarmoeder kanker 
  6. koperstapeling aandoening (ziekte van Wilson)

Take home message

De omstandigheden moeten perfect zijn wil een bevruchte eicel zich kunnen innestelen.

Een koperspiraal is een vreemd lichaam in de baarmoeder waardoor een bevruchte eicel zich niet kan innestelen. 

Het lichaam valt de koperspiraal aan en de ontstekingscellen zijn giftig voor zowel het sperma als het eitje

Dankzij de koperspiraal kunnen vrouwen een zwangerschap op een effectieve en veilige manier op de lange termijn voorkomen. 

Jaarlijks worden minder dan 1% van de mensen met een koperspiraal alsnog zwanger. 

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond. In zijn vrije tijd schrijft hij onder andere over gezondheidskwesties voor Human Nature.

Bronnen

Tamaya, T., Nakata, Y., Ohno, Y., Nioka, S., Furuta, N., & Okada, H. (1976). The mechanism of action of the copper intrauterine device. Fertility and Sterility, 27(7), 767-772.

Stanford, J. B., & Mikolajczyk, R. T. (2002). Mechanisms of action of intrauterine devices: update and estimation of postfertilization effects. American journal of obstetrics and gynecology, 187(6), 1699-1708.