Maar liefst 40% van de mensen krijgt ooit last van ischias. Ischias is uitstralende lage rugpijn waarbij je pijn in het buitenbeen, heup en rug kan ervaren.

Gelukkig kan de pijn op meerdere manieren verlicht worden. Maar je zult eerst precies moeten weten waar het precies door veroorzaakt wordt.

Dit artikel vertelt je oorzaken van ischias, de symptomen inclusief de behandelingsmogelijkheden.

Oorzaken ischias

Ischias is een onderrug pijn die langs je heupzenuw (ischias zenuw) naar een van je benen uitstraalt.

Ischias ontstaat wanneer de wortels van de ruggenmergzenuw in je onderrug geïrriteerd of ontstoken raken, of bekneld of verdrukt worden. 

Ischias wordt meestal door een hernia, verschoven tussenwervelschijf of gedegenereerde tussenwervelschijf veroorzaakt.

Ischias treedt op wanneer een deel van de zenuw samengedrukt wordt en vervolgens pijn, gevoelloosheid en ontsteking in het aangedane been veroorzaakt. 

Oorzaken van ischias zijn hernia, spinale stenose (vernauwde wervelkolom) of een uitloper van de wervelkolom.

Lage rugpijn kan zowel intens als beangstigend zijn. Daarom vragen veel mensen zich af wat het precies veroorzaakt.

De volgende medische aandoeningen kunnen ischias veroorzaken:

1. hernia of verschoven tussenwervelschijven (meest voorkomende oorzaak)
2. verslijting (degeneratieve discusziekte)
3. artrose
4. wervelkanaalvernauwing
5. trauma van de ischiaszenuw
6. afschuiving van een wervel (spondylolisthesis)
7. spinaal trauma
8. piriformis-syndroom
9. spinale tumoren
10. cauda Equina Syndroom 

Ischias kan ontstaan door een bepaalde blessure, verkeerde beweging, of je wordt gewoon wakker met een pijnlijke rug.

Echter, in tegenstelling tot andere problemen zoals een botbreuk kan je lage rugpijn niet goed in beeld brengen met een onderzoek. Beeldvorming is dus vaak zinloos.

Omdat de diagnose moeilijk te stellen is zal er vaak een afwachtend beleid ingesteld worden. 

Risicofactoren ischias:

1. leeftijd: wervelkolomveranderingen (hernia’s, botsporen)
2. beroep: werkzaamheden waarbij de rug zwaar belast wordt en je moet draaien
3. overgewicht: verhoogt de druk op de wervelkolom waardoor er wervelkolom veranderingen op kunnen treden
4. diabetes: meer kans op zenuwbeschadiging.
5. zittende levensstijl of lang zitten

Symptomen ischias

De ischias zenuw loopt van de onderrug via je heupen bilspieren langs de benen naar beneden. Het is een zeer dikke en lange zenuw. Ischias treedt gewoonlijk aan één kant op.

Symptomen van ischias:

1. uitstralende pijn langs de heupzenuw
2. elektrische schok in de bil of beenspier
3. plotselinge pijnlijke schok
4. brandend gevoel
5. schietende, scherpe pijn 
6. constante pijn
7. klachten die komen en gaan
8. “pinnen en naalden” gevoel in de tenen en voeten 
9. gevoelloosheid en spierzwakte

Samendrukking of beknelling van de ischias zenuw kan ook tot gevoelloosheid en spierzwakte in de voeten en benen leiden.

Hoesten, niezen, persen en langdurig zitten verhoogt de druk op de zenuw en kan daarmee de pijn verergeren.

Beloop ischias

Hoe snel het precies ontstaat is afhankelijk van de precieze oorzaak. Een discushernia zal zich sneller tot ischias ontwikkelen dan bijvoorbeeld een ischias door wervelkolom artritis.

Gelukkig zal lage rugpijn waaronder ischias zich in de meeste gevallen binnen een paar weken vanzelf verdwijnen. De heupzenuw is zelden echt beschadigd.

Na een tot twee jaar heeft 20-30% helaas nog persisterende klachten.

Diagnose ischias

Aan de hand van lichamelijk en beeldvormend onderzoek kan ischias vastgesteld worden. Bij het lichamelijk onderzoek kan het volgende gedaan worden:

1. controle spierkracht en reflexen
2. het been één voor één optillen vanuit een rugligging
3. looptesten: op de hielen of tenen lopen, vanuit een gehurkte positie staan

Er wordt niet zo snel beeldvormend onderzoek gedaan omdat er bijvoorbeeld hernia’s en botsporen gevonden kunnen worden die helemaal geen symptomen veroorzaken. 

Om deze reden wordt het meestal pas aangevraagd als de klachten niet binnen een paar weken verbeteren of als de klachten ernstig zijn.

Beeldvormend onderzoek

1. röntgenfoto: bot uitgroeisel (botspoor)
2. MRI: gedetailleerde dwarsdoorsneden van de rug 
3. EMG (elektromyografie): een zenuwbeknelling kan aan de hand van je elektrische zenuwpulsen aangetoond worden
4. CT-scan: met contrastvloeistof kunnen het ruggenmerg en de ruggenmergzenuwen goed in kaart gebracht worden

Behandeling ischias

Als de klachten niet vanzelf verbeteren kan er een behandeling nodig zijn. De behandelingsmogelijkheden van ischias:

1. Medicijnen ischiaspijn: ontstekingsremmers, verdovende middelen, spierverslappers, tricyclische antidepressiva en anti epileptica
2. corticosteroïd-injecties rond de betrokken zenuwwortel
3. Fysiotherapie: houdingsoefeningen, flexibiliteitsoefeningen en spierondersteunende oefeningen
4. Chirurgische verwijderingen van het botspoor: bij een aanzienlijke spierzwakte, verergerende pijn of controleverlies over de blaas of darmen

Zelfzorgbehandelingen: 

1. warmtekompressen
2. koude kompressen
3. pijnstillers: ibuprofen en naproxennatrium 
4. rekken: vermijd stuiteren, schokken, of draaien
5. vermijd langdurige inactiviteit

Ook worden alternatieve geneeswijzen zoals chiropractie en acupunctuur toegepast.

Take home message

Veel doktersbezoeken zijn te wijten aan lage rugklachten. Ischias is pijn die van de onderrug naar een van je benen uitstraalt langs de heupzenuw (ischias zenuw).

Van een hernia’s tot spinale tumoren, er zijn meerdere oorzaken van ischias. Je kan ook gewoon wakker worden met ischias zonder dat er iets noemenswaardigs aan vooraf is gegaan.

Gelukkig zal het meestal binnen een paar weken vanzelf verdwijnen. Zo niet zijn er meerdere behandelingsmogelijkheden zoals pijnstillers, fysiotherapie en eventueel chirurgie.

Voor een correcte diagnose ga je langs de dokter die aan de hand van lichamelijk en beeldvormend onderzoek een geschikt behandelplan of afwachtend beleid kan instellen.