Plotselinge Gewichtstoename en Vermoeidheid? 10 Oorzaken

Plotselinge gewichtstoename en vermoeidheid is niet alleen vervelend, het kan ook even schrikken zijn.

De meest voorkomende oorzaken van gewichtstoename en vermoeidheid zijn:

1. menstruatiecyclus
2. overmatig eten
3. perimenopauze en menopauze
4. waterretentie door te hoge zoutinname of uitdroging 
5. een trager metabolisme
6. lichamelijk minder actief zijn
7. slaapgebrek
8. stress, angst of depressie 

Als de vermoeidheid en snelle gewichtstoename niet te verklaren is aan de hand van de bovenstaande oorzaken of wanneer de kwaliteit van leven wordt beïnvloedt, moet je een afspraak maken bij je arts. 

Gewichtsschommelingen zijn gebruikelijk, maar wanneer je zonder duidelijke reden in een zeer korte tijd aankomt, is er misschien iets meer aan de hand. 

Wellicht ben je geschrokken en vraag je je nu af wat jouw symptomen kunnen verklaren. Dit artikel vertelt je 10 verschillende oorzaken van plotselinge gewichtstoename en vermoeidheid, en hoe je dit kunt herkennen.

 

Oorzaken plotselinge gewichtstoename en vermoeidheid 

1. Schildklierafwijking

Een traag werkende schildklier wordt ook wel hypothyreoïdie genoemd en kan leiden tot gewichtstoename en vermoeidheid. Schildklierproblemen kunnen ook de nieren beïnvloeden waardoor je extra vocht gaat vasthouden . 

Andere symptomen van hypothyreoïdie zijn:

1. constante vermoeidheid
2. constipatie
3. droge huid en haar
4. koud gevoel
5. pijnlijke spieren en stijve gewrichten 
6. broze nagels

Als je deze symptomen herkent, kan je te maken hebben met een langzaam werkend schildklier.

2. Medicatie 

Bepaalde medicijnen hebben als bijwerking gewichtstoename, tot wel een paar kilo per maand.

Het gaat meestal om de medicijnen die voor de volgende aandoeningen wordt gegeven:

1. diabetes mellitus
2. epileptische aanvallen
3. depressie en psychiatrische stoornissen: sertraline, fluoxetine en escitalopram 
4. hoge bloeddruk

Daarnaast kunnen orale anticonceptie, prednison, norethindrone, tamoxifen en Nexplanon voor gewichtstoename zorgen.  

Stop niet zomaar met het innemen, bespreek het eerst met je arts. 

3. Stoppen met roken

Bij het stoppen met roken kan je aanvankelijk aankomen. Nicotine onderdrukt namelijk de eetlust en daarnaast kan één van de ontwenningsverschijnselen, stress, leiden tot overeten. 

Uit onderzoek blijkt dat wanneer je stopt met roken je gemiddeld 1 kilogram aankomt in de eerste maand. 

De eerste drie maanden vindt de meeste gewichtstoename plaats en na zes maanden neemt het weer af. 

Hoe het roken je gewicht precies beïnvloed verschilt per persoon, zo verloor 16 procent van de deelnemers zelfs gewicht, terwijl 13 procent van de deelnemers maar liefst 10 kg of meer aankwamen

4. Slapeloosheid

Studies tonen aan dat slaapgebrek voor gewichtstoename kan zorgen. De stemming en het eetpatroon worden namelijk beïnvloed door veranderingen in de slaapcycli waardoor je te veel gaat eten.

Onderzoekers ontdekten dat je meer koolhydraten gaat eten en in een calorieoverschot terecht komt wanneer je te kort slaapt. Dit leidde tot vermoeidheid en gewichtstoename.

Het was ook opvallend dat de deelnemers vooral na het avondeten meer aten dan de deelnemers zonder slaaptekort. 

5. Polycysteus ovarium syndroom

Met het polycysteus ovarium syndroom (PCOS) kom je sneller aan omdat de eierstokken zeer hoge niveaus van de mannelijke geslachtshormonen aanmaken.

symptomen van PCOS zijn:

1. onregelmatige menstruatie
2. acne
3. haaruitval of dunner wordend haar
4. donkere huidvlekken rond de oksels, nek of borsten
5. overbeharing op de rug, buik of borst (hirsutisme)

Levensstijlveranderingen zoals een gezond dieet en meer bewegen kunnen de symptomen verminderen. Daarnaast kan hormonale medicatie de symptomen verlichten. 

6. Hartfalen

Het vasthouden van vocht kan leiden tot een snelle gewichtstoename of zwelling op bijvoorbeeld de benen.  Dit is mogelijk een teken van hartfalen.

Wanneer je meer dan 0,9 – 1,4 kilo in 24 uur of 3,3 kilo aankomt binnen een week, dan wordt de kans groter op hartfalen.

Wees er wel van bewust dat gedurende de dag het gewicht kan schommelen en er dus misschien niets aan de hand is. Als het gewicht normaliseert en je verder geen klachten hebt, hield je misschien gewoon wat vocht vast of had je een normaal opgeblazen gevoel.

Als je hart niet krachtig genoeg kan pompen, stroomt het bloed traag van en naar het hart. Om hiervoor te compenseren en druk op te bouwen verzamelt het lichaam vocht in de weefsels rondom de bloedvaten, wat vervolgens de gewichtstoename en zwelling zal veroorzaken.

De zwelling bevindt zich vooral in de volgende gebieden:

1. benen
2. enkels
3. maagstreek
4. voeten

Andere symptomen van hartfalen zijn:

1. veelvuldig hoesten
2. vochtophoping in de longen (longoedeem)
3. duizeligheid of verwardheid
4. ademnood in rusttoestand
5. moeite met slapen of plat liggen
6. verlies van eetlust

Als je naast een snelle gewichtstoename één van deze symptomen ervaart, moet je  medische hulp inschakelen.

7. Lever cirrose

Een vergrote buik, plotselinge gewichtstoename en vermoeidheid kan wijzen op cirrose.

Bij cirrose vindt er verlittekening plaats van de lever waardoor er zich vocht gaat ophopen in de buikholte. De ophoping van vocht wordt ook wel ascites genoemd.

Andere symptomen van cirrose:

1. buikpijn
2. gezwollen enkels
3. ademhalingsmoeilijkheden

Stel je wordt al behandelt voor ascites, maar je komt 3 dagen achter elkaar elke dag meer dan 0,9 kilo aan, dan moet je contact opnemen met een arts. 

8. Nierproblemen 

nierziekte, zoals nefrotisch syndroom nierfalen kunnen ook zwellingen of plotselinge gewichtstoename veroorzaken. 

Normaal gesproken scheiden nieren vloeistoffen en afvalstoffen uit, maar wanneer ze niet goed werken kan je dus vocht gaan vasthouden. 

Zwellingen ten gevolge van nierproblemen bevinden zich meestal in de enkels, benen, of voeten.

Andere symptomen van nierproblemen: 

1. niet veel plassen
2. vermoeidheid
3. jeuk
4. urine die er schuimig uitziet
5. spierkrampen
6. verlies van eetlust
7. concentratieproblemen of verwardheid
8. hoofdpijn
9. gewrichtspijn

9. Syndroom van Cushing

Het syndroom van Cushing ontstaat wanneer je een lange periode te veel cortisol produceert. Cortisol is een stresshormoon.

Het syndroom van Cushing wordt meestal door een externe trigger veroorzaakt. Het kan optreden als bijwerking door het innemen van glucocorticoïden, die voor astma, reumatoïde artritis, en systemische lupus erythematosus worden voorgeschreven. 

De gewichtstoename bij het syndroom van Cushing bevindt zich vooral in de volgende gebieden:

1. buik
2. gezicht
3. nek
4. bovenrug

Andere symptomen van Cushing zijn: 

1. vermoeidheid
2. onregelmatige menstruatiecyclus bij vrouwen
3. spierzwakte
4. blauwe plekken
5. erectiestoornissen
6. dunne armen en benen 

Als het syndroom van Cushing veroorzaakt wordt door een geneesmiddel, moet je overleggen met een arts om eventueel het behandelingsplan te veranderen.

10. Eierstokkanker 

een opgeblazen gevoel en plotselinge onverklaarbare gewichtstoename kunnen soms een symptoom zijn van eierstokkanker. Andere symptomen zijn:

1. slaapproblemen
2. pijn in het bekken of de onderbuik
3. verlies van eetlust of snel een vol gevoel
4. dringende behoefte  om te urineren
5. spijsverteringsproblemen 
6. ongewone menstruatiecyclus

Eierstokkanker wordt vaak pas laat ontdekt, dus zodra je abnormale pijn in het bekkengebied ervaart, moet je contact opnemen met een arts. 

Wanneer medische hulp inroepen 

Bij plotseling gewichtstoename en vermoeidheid zonder duidelijke oorzaak, moet je contact opnemen met je arts.

Er zal gevraagd worden naar je symptomen en medische voorgeschiedenis. Vervolgens wordt een lichamelijk onderzoek gedaan en eventueel bloedonderzoek aangevraagd. Je wordt mogelijk doorverwezen naar een specialist.

Take home message 

Gewichtsschommelingen gedurende de dag, geleidelijke gewichtstoename naarmate het ouder worden of gewichtstoename vanwege levensstijlveranderingen zijn normaal.

Echter, plotselinge gewichtstoename en vermoeidheid kunnen verschillende oorzaken hebben en kunnen zelfs een teken zijn van een onderliggende aandoening, zoals een traag werkende schildklier.

Zodra je oververklaarbaar plotseling gewichtstoenma en vermoeidheid ervaart moet je naar de huisarts gaan om de onderliggende oorzaak vast te stellen.