Als je als transgender hormonen krijgt zal je lichamelijk, emotioneel, seksueel en reproductief gaan veranderen.

De precieze veranderingen door hormoontherapie hangen er natuurlijk van af of je een transgender vrouw of transgender man bent.

Dit artikel vertelt je wat er met je lichaam gebeurt als je hormonen krijgt tijdens de transitie naar vrouw of man en de risico’s van hormoontherapie.

Vrouwelijk transgender hormoontherapie

Hoe werkt hormoontherapie?

Tijdens de hormoontherapie krijg je zowel vrouwelijke oestrogeen hormonen als hormonen die het testosteron hormoon blokkeren. 

Hormoontherapie wordt ook wel feminiserende hormoontherapie of genderbevestigende hormoontherapie genoemd.

Met hormoontherapie ontstaan er vrouwelijke geslachtskenmerken (secundaire geslachtskenmerken) waardoor je genderidentiteit en lichaam meer overeen zullenkomen. Dit wordt ook wel gender congruentie genoemd.

Het moment van starten maakt nogal uit. 

Als het voor aanvang van de mannelijke puberteit wordt gestart kunnen mannelijke secundaire geslachtskenmerken voorkomen worden zoals stemveranderingen en meer lichaamsbeharing.

De hormoontherapie is tijdelijk of permanent. De hormoontherapie kan gecombineerd worden met een operatie.

Wees je ervan bewust dat de hormoontherapie de seksuele functie en vruchtbaarheid kan beïnvloeden. Het kan ook tot andere gezondheidsproblemen leiden. Praat daarom altijd goed met je arts.

Oestrogenen en testosteronblokkers

Eerst wordt de testosteron geblokkeerd en vervolgens wordt er oestrogeen gegeven.

De testosteronproductie wordt geblokkeerd met spironolacton. Dit blokkeert je androgeenreceptoren, oftewel je mannelijk geslachtshormoonreceptoren.

Na 4-8 weken wordt er oestrogeen gegeven om de vrouwelijke geslachtskenmerken op te wekken en de testosteronproductie te verlagen. 

Eventueel kan ook nog progesteron gegeven kunnen worden om de borstontwikkeling te verbeteren.

Welke veranderingen gebeuren er in het lichaam?

Binnen enkele weken tot maanden zullen er lichamelijke veranderingen plaatsvinden:

Na 1-3 maanden

1. minder spontane erecties
2. verminderd libido
3. minder haaruitval hoofdhuid

Na 3-6 maanden

1. verschrompeling zaadbal
2. minder vette zachtere huid 
3. borstontwikkeling
4. minder spiermassa
5. herverdeling van lichaamsvet

Na 6-12 maanden

1. minder lichaamshaar en gezichtshaar

Positieve effecten hormoontherapie

Er wordt meestal voor hormoontherapie gekozen wanneer het toegewezen geslacht bij de geboorte verschilt van hun geslachtsidentiteit. 

Positieve effecten hormoontherapie:

1. minder psychologische klachten
2. verminderd genderdysforie
3. hogere kwaliteit van leven 
4. minder emotionele onrust
5. verbeterd psychologisch functioneren
6. verbeterd sociaal functioneren
7. bevorderd seksuele bevrediging

Het wordt bij voorkeur al voor de puberteit gegeven zodat de tiener de puberteit kan doormaken met hun geïdentificeerde geslacht. Bij kinderen wordt hormoontherapie meestal niet gebruikt. 

Feminiserende hormoontherapie is echter niet voor iedereen geschikt:

1. trombo-embolische aandoeningen zoals longembolie of diep-veneuze trombose
2. hormoongevoelige kanker waaronder prostaatkanker
3. wanneer geen geïnformeerde toestemming gegeven kan worden
4. ongecontroleerde gedragsstoornissen

Mannelijke transgender hormoontherapie 

Iemand die als vrouw is geboren maar zich als man identificeert zal masculiniserende hormoontherapie ontvangen.

Masculiniserende hormoontherapie bestaat normaal gesproken alleen uit testosteron dat het oestrogeen onderdrukt. Er is dus geen aanvullende oestrogeenonderdrukking nodig.

Door de transgenderhormonen verandert de spiermassa, vetverdeling, huid en haar. Het heeft ook psychologische effecten, zo kun je nieuwe gevoelens krijgen en ervaar je mogelijk meer dieptepunten en hoogtepunten. 

Ook het erotisch genot kan veranderen. Zo kun je van verschillende lichaamsdelen opgewonden raken. Waarschijnlijk zullen de orgasmes ook veranderen.

Door de testosteron zal je menstruatie geleidelijk stoppen. Na een paar jaar zal de menstruatie meestal volledig stoppen. 

Aangezien je nog steeds zwanger kan worden is het verstandig om de anticonceptiepil te gebruiken.

Welke veranderingen gebeuren er in het lichaam?

Fysieke veranderingen

Huid:

1. vette huid
2. dikkere huid
3. grotere poriën
4. acne
5. andere urine-, en zweetgeur
6. meer olieproductie 
7. meer zweten
8. dunner onderhuids vet (ruwer uiterlijk)

Spieren, vet en botten

1. meer spierdefinitie in de armen en benen
2. minder vet rond de heupen en dijen
3. opvallende aderen
4. verschuift gezichtsvet en minder gezichtsvet (hoekiger mannelijk gezicht)
5. meer buikvet
6. veranderde botstructuur
7. meer spiermassa en kracht

Haar

1. dikker en donkerder lichaamshaar
2. dunner wordend haar

Overig

1. verdikking van de stembanden (mannelijke stem)
2. veranderde zintuigperceptie, dingen kunnen anders aanvoelen. Ook kan temperatuur en pijn anders worden waargenomen. Bovendien kunnen zelfs geuren en smaken veranderen.

Seksuele veranderingen

1. grotere clitoris, ook groter bij opwinding
2. verandert libibo
3. erotisch genot bij verschillende seksuele handelingen of lichaamsdelen
4. de seksuele interesses kunnen veranderen
5. veranderde orgasmes, mogelijk meer piekintensiteit

Veranderingen van het voortplantingssysteem

1. lichtere menstruatie
2. kortere menstruatie 
3. latere menstruatie
4. minder kans op zwangerschap

Het kan jaren duren voordat de menstruatiecycli helemaal ophouden.

Gevaren hormoontherapie transgender

We zullen de risico’s van hormoontherapie voor zowel mannen als vrouwen bespreken.

Transgender vrouwen

Eventuele risico’s van vrouwelijke hormoontherapie:

1. bloedstolsels: diep-veneuze trombose of longembolie
2. gewichtstoename
3. hoog vetgehalte in het bloed
4. onvruchtbaarheid
5. suikerziekte
6. hogere kans op borstkanker
7. hypertensie (hoge bloeddruk)
8. hart- en vaatziekten
9. hyperprolactinemie: te hoog prolactine gehalte
10. hyperkaliëmie: hoog kaliumgehalte bloed
11. beroerte
12. tepelafscheiding

Uit een studie onder 5000 transgender vrouwen bleek dat de hormoontherapie de kans op  cardiovasculaire problemen, zoals bloedstolsels, beroertes, en hartaanvallen mogelijk zou kunnen verhogen.

Transgender mannen

Uit het beschikbare onderzoek lijkt het testosteron de kans op hartaandoeningen en beroertes bij cisgender mannen gelukkig niet te verhogen. Echter, langetermijnstudies ontbreken nog.

Mogelijk kan de masculiniserende testosterontherapie de kans op overgewicht en diabetes verhogen. Ook hier is helaas nog weinig onderzoek naar gedaan.

Het is bekend dat testosteron het bloed dikker kan maken. Dit zou de kans op een beroerte of hartaanval kunnen verhogen. Het is daarom belangrijk dat je niet een te hoge dosis neemt.

Het testosteron lijkt de kans op  baarmoeder-, eierstok- of borstkanker niet te verhogen. Ook hier is het onderzoek beperkt.

Take home message

Onder invloed van hormonen ontstaan de secundaire geslachtskenmerken van mannen en vrouwen. 

Aangezien niet iedereen zich met het geslacht identificeert dat bij de geboorte is toegewezen wordt er soms voor hormoontherapie gekozen zodat de geslachtsidentiteit overeenkomt met de uiterlijke kenmerken.

Mensen die als man zijn geboren zullen oestrogenen en testosteron blokkers ontvangen terwijl mensen die als vrouw zijn geboren alleen testosteron zullen ontvangen.

Er zijn dus nogal wat veranderingen die transgender door de hormonen zal doormaken. Naast fysieke veranderingen zal de puberteit een achtbaan van emoties zijn.