Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
Als je verkouden bent, wordt het eten een stuk minder smakelijk. De reukzin speelt een enorme rol bij de smaakervaring, maar bij een verstopte neus blijven je smaakpapillen toch gewoon naar behoren functioneren? Dus waarom proef je niet goed als je verkouden bent?
tKORT ANTWOORD
In werkelijkheid ben je niet je smaakzin, maar juist je reukzin kwijtgeraakt. Door de verstopping van de luchtwegen is namelijk je reukzin (olfactorische perceptie) verminderd, een cruciaal onderdeel tijdens het proeven. Bij een verkoudheid (bovenste luchtweginfectie) ontsteekt vaak je neus, wat leidt tot zwelling en verstopping. Deze verstoring tast vervolgens tijdelijk je reukzin aan, waardoor ook het vermogen om smaken waar te nemen vermindert. De smaakzin en reukzin zijn dus nauw met elkaar verbonden.
Dit artikel legt uit waarom je bij een verkoudheid minder goed kunt proeven en waarom je dan vaak de voorkeur geeft aan zout of zoet voedsel.
Het verlies van fijnproeven
Bovendien heeft een verminderde reukzin invloed op ons vermogen om subtielere nuances in voedsel te herkennen.
Wat normaal gesproken als complexe en verfijnde smaken worden ervaren, lijkt tijdens een verkoudheid vaak minder gedetailleerd.
Hierdoor kan voedsel dat anders als delicaat en smaakvol wordt beschouwd, tijdens een verkoudheid minder aantrekkelijk lijken.
Interessant genoeg hebben sommige studies gesuggereerd dat het verlies van de reukzin tijdens een verkoudheid ook van invloed kan zijn op onze eetlust en voedingskeuzes.
Mensen hebben de neiging om te kiezen voor voedsel met sterkere smaken, zoals zoutig of zoet, omdat deze beter waarneembaar zijn wanneer de reukzin verminderd is.
Al met al illustreert het tijdelijke verlies van smaak tijdens een verkoudheid de complexe en nauwe relatie tussen onze zintuigen, en hoe een verstoring in één ervan ons algehele eetgedrag kan beïnvloeden.
Oorzaken verminderde smaak
De smaak kan door het volgende beïnvloed en verminderd worden:
- gewone verkoudheid
- een neus, keel of sinus infectie
- blokkade van de neusholte (poliep of gezwel)
- hoofdwond (smaak en reuk zenuwen)
- aandoeningen van het centrale zenuwstelsel
- teken van veroudering
De smaak raakt dus ook verstoord wanneer de zenuwen die bij je smaak en reuk betrokken zijn beïnvloed worden.
Naast een verkoudheid zijn er dus nog meer oorzaken die het proeven belemmeren. De smaakzin zal zelden volledig verloren gaan.
Naar schatting heeft 75% van de mensen boven de 80 een verminderde smaak.
Naast een verminderde smaak zijn er ook een aantal omstandigheden waarin de perceptie van de smaak veranderd is.
Andere smaakperceptie
De smaakperceptie kan door de volgende factoren beïnvloed worden:
- Honger: gevoeliger voor zoetheid en zoutheid
- Roken: vermindert de registratie van zoute, zoete, bittere en zure smaken
- Leeftijd: naarmate je ouder wordt neigt de smaakdiscriminatie af te ne menen
- Zwaarlijvigheid: minder gevoelige smaakpapillen
- Maaltijden: 1-4 uur na het eten neemt de gevoeligheid af
- Zwangerschap: verhoogde zoutinname
- Ziekte: door de aangetaste lichamelijke conditie vermindert de smaakgevoeligheid
- Verkoudheid, griep, allergie: verminderde olfactorische perceptie
- Temperatuur: hogere temperatuur verhoogt de reactie op zoetheid en juist minder op zoute en bittere smaken terwijl een lagere temperatuur de reactie op bitterheid juist verhoogt en de reactie op zuurheid vermindert.
Wist je dat er bij bijna tweederde van de zwangere vrouwen smaakveranderingen optreden. Zo kan het lichaam ervoor zorgen dat je meer zout binnenkrijgt.
Hoe werkt je smaak?
Onze smaakpapillen bestaan uit zeer gevoelige microscopische haartjes, de zogeheten microvilli. Wanneer je iets zoets, zouts, zuurs, of bitters eet zullen deze microvilli boodschappen naar je hersenen sturen.
Weetje
Wist je dat je maar liefst 10.000 smaakpapillen hebt? Bovendien worden ze elke twee weken vervangen.
Alle delen van je tong kunnen zoete, zoute, zure, bittere en hartige smaken registreren. De zijkanten van je tong zijn wel gevoeliger dan het midden van je tong.
Er is echter 1 uitzondering, namelijk dat de achterkant van je tong erg gevoelig is voor de bittere smaken.
Dit dient ter bescherming om te voorkomen dat we bedorven of giftig voedsel inslikken en het tijdig uitspugen voordat het doorgeslikt wordt.
Take home message
Niet kunnen proeven tijdens een verkoudheid is een bittere pil die je moet slikken. Dit gaat ten koste van de hele ervaring rondom het eten.
Waarom proef je niet goed als je verkouden bent?
Alhoewel we tijdens een verkoudheid klagen over onze smaakzin is het in werkelijkheid de reukzin die verminderd is.
Je proeft minder door verstopte luchtwegen omdat dat de olfactorische perceptie vermindert. Dit vormt een belangrijk onderdeel tijdens het proeven.
Bij een verkoudheid is onze neus vaak met slijm verstopt waardoor we niet meer goed kunnen ruiken. Aangezien de reukzin met je smaakzin is verbonden zul je dus ook niet meer zo goed kunnen proeven.
Van een gewone verkoudheid tot een hoofdwond, een verminderde smaak kent meerdere oorzaken.
Daarnaast zijn er ook nog eens een aantal oorzaken die de perceptie van de smaak kunnen verminderen zoals zwangerschap, roken, zwaarlijvigheid en honger.
Over Diederik
Bronnen
McLaughlin, S., & Margolskee, R. F. (1994). The sense of taste. American Scientist, 82(6), 538-545.
