Wanen vs. Hallucinaties: 3 Verschillen

Wanen en hallucinaties worden vaak door elkaar gehaald. Allebei komen ze niet overeen met de werkelijkheid. 

Dus wat is het verschil tussen wanen en hallucinaties?

KORT ANTWOORD

Wanen zijn valse overtuigingen en hallucinaties zijn valse zintuiglijke waarnemingen. Wanen zijn dus valse overtuigingen die niet op de werkelijkheid gebaseerd zijn, bijvoorbeeld het idee dat je achtervolgd wordt. Hallucinaties zijn schijnbare waarnemingen waarbij je bijvoorbeeld iets ziet, hoort, ruikt voelt of proeft terwijl er in werkelijkheid helemaal niets is. De meest voorkomende hallucinatie is het horen van stemmen.

Dit artikel vertelt je de verschillen tussen wanen en hallucinaties, de overeenkomsten inclusief wat verdieping.

man gaat op in zijn beleving

Een veranderd perceptie van de werkelijkheid

Bij psychische aandoeningen worden wanen en hallucinaties nog wel eens op één hoop gegooid terwijl het toch echt andere dingen zijn.

Het kunnen allebei symptomen zijn van geesteszieken, maar je kan ze niet onderling verwisselen. Het is wel logisch waarom het vaak gebeurt.

Bij zowel wanen als hallucinaties is de perceptie van de werkelijkheid veranderd. De perceptie komt niet meer overeen met de werkelijkheid.

Bovendien zijn de oorzaken van wanen en hallucinaties vergelijkbaar zoals drugsmisbruik, medicatie en sommige gezondheidsaandoeningen.

Een goed voorbeeld is schizofrenie. 90% van de schizofreniepatiënten hebben wanen en meer dan 70% heeft visuele hallucinaties en ongeveer 60% heeft auditieve hallucinaties.

Wat zijn wanen?

Wanen zijn valse overtuigingen die niet met de werkelijkheid overeenkomen. Iemand met wanen gelooft heel stellig in de waanideeën.

Een waanidee wordt gedefinieerd als een valse overtuiging dat gebaseerd is op een onjuiste gevolgtrekking van de externe werkelijkheid. 

Deze valse overtuiging wordt hardnekkig volgehouden ondanks dat het tegendeel bewezen kan worden. Kortom, wanen zijn onwrikbare overtuigingen die niet op de werkelijkheid gebaseerd zijn.

De meest voorkomende waanideeën zijn vervolgingswanen. Hierbij voelen mensen zich gevolgd, bedrogen, lastiggevallen, belemmerd, gedrogeerd of vergiftigd, bespioneerd, aangevallen of samengespannen.

Wanen kunnen symptomen zijn van een waanstoornis. Bij een waanstoornis (psychotische stoornis) kunnen mensen wat echt en wat ingebeeld is, niet meer van elkaar onderscheiden.

Een waanstoornis werd vroeger ook wel paranoïdestoornis genoemd.

Aan de hand van de wanen kunnen waanstoornissen in 7 subtypen verdeeld worden:

  1. persecutief
  2. grandioos
  3. somatisch
  4. erotomanisch
  5. jaloers
  6. gemengd
  7. niet-gespecificeerd.

Waanstoornissen kunnen uitgelokt worden door alcohol, drugs en stress. Ook lijken mensen met een slecht gehoor of zicht en geïsoleerde mensen kwetsbaarder te zijn voor een waanstoornis.

Veelvoorkomende aandoeningen die wanen veroorzaken:

  1. schizofrenie
  2. dementie
  3. de ziekte van Alzheimer
  4. bipolaire stoornis
  5. epilepsie
  6. obsessief-compulsieve stoornis

Wat zijn hallucinaties?

hallucinatie afbeeldingHallucinaties zijn schijnbare waarnemingen van dingen die er dus eigenlijk niet zijn.

Bij hallucinaties denken mensen meestal aan visuele hallucinaties terwijl ze op alle zintuigen betrekking kunnen hebben.  

Bij een een hallucinatie kan je iets zien, ruiken, horen, voelen of proeven die er dus in de buitenwereld niet zijn.

Mensen met schizofrenie kunnen hallucinaties hebben. Hierbij worden vaak stemmen gehoord die er niet zijn.

Hallucinaties kunnen erg eng zijn.

Verschillende soorten hallucinaties

  1. auditieve hallucinaties (gehoorhallucinaties)
  2. olfactorische hallucinaties (reukhallucinaties)
  3. visuele hallucinaties
  4. tactiele hallucinaties (aanrakingshallucianties)
  5. gustatoire hallucinaties (smaakhallucinaties)

Veelvoorkomende hallucinaties:

  1. stemmen horen 
  2. geluiden, bijvoorbeeld voetstappen, muziek, bonkende deuren of ramen
  3. lichaamssensaties, bijvoorbeeld bewegingen van organen of kruipend gevoel over de huid

Eenvoudige visuele hallucinaties:

  1. geometrische formen
  2. flitsen 

Complexe visuele hallucinaties:

  1. dieren
  2. gezichten
  3. scenes

Oorzaken van hallucinaties:

  1. schizofrenie
  2. hallucinogene drugs
  3. alcoholontwenning
  4. angst
  5. psychische stoornissen volgend na bevalling
  6. hersenaandoeningen zoals dementie
  7. depressie
  8. aanvallen
  9. migraine

Veelvoorkomende aandoeningen die hallucinaties veroorzaken:

  1. schizofrenie
  2. de ziekte van Alzheimer
  3. ziekte van Parkinson
  4. posttraumatische stressstoornis
  5. epilepsie
  6. migraine
  7. psychose
  8. borderline
  9. Charles Bonnet syndroom

Take home message

Wanen en hallucinaties zijn allebei een valse werkelijkheid. Daarom worden ze nog wel eens door elkaar gehaald.

Wanen zijn valse overtuigingen en hallucinaties zijn valse waarnemingen zonder aanwijsbare oorzaak.

Een waan komt dus niet overeen met de werkelijkheid en een hallucinatie is dus een zintuiglijke ervaring zonder externe prikkel.

Wanen zijn dus valse gedachten/overtuigingen en hallucinaties zijn valse waarnemingen.

Wanen weerspiegelen gedachtes en een hallucinatie weerspiegeld een (schijnbare) externe stimuli zoals iets horen of zien.

Zo kan je dingen onverklaarbare dingen horen, zien, voelen, proeven of ruiken. 

De belangrijkste overeenkomsten tussen wanen en hallucinaties is dus dat ze niet overeenkomen met de werkelijkheid en dat ze door vergelijkbare aandoeningen veroorzaakt kunnen worden.

Hopelijk heeft dit artikel alles verduidelijkt en kan jij ze nu gemakkelijk onderscheiden.

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond. In zijn vrije tijd schrijft hij onder andere over gezondheidskwesties voor Human Nature.

Bronnen

Frith, C. (2005). The neural basis of hallucinations and delusions. Comptes rendus biologies, 328(2), 169-175.

Kiran, C., & Chaudhury, S. (2009). Understanding delusions. Industrial psychiatry journal, 18(1), 3.

Bell, V., Halligan, P. W., & Ellis, H. D. (2006). Explaining delusions: a cognitive perspective. Trends in cognitive sciences, 10(5), 219-226.

Holroyd, S., Currie, L., & Wooten, G. F. (2001). Prospective study of hallucinations and delusions in Parkinson’s disease. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 70(6), 734-738.