Elke dag gaan er 60.000 patiënten onder narcose. Narcose is iets compleet anders dan slaap. In je slaap zijn namelijk al je sensorische en motorische zenuwen nog actief. 

Maar hoe kan het dan dat je onder narcose niets voelt, niets kan bewegen en dat je je niets herinnert. Kortom, wat gebeurt er als je onder narcose gaat? 

Als je onder narcose gaat zullen de zenuwsignalen in zowel de hersenen als gehele lichaam onderbroken worden. Hierdoor kan je je niet meer bewegen en zullen je hersenen geen pijnsignalen verwerken. Bovendien zal je ook niks van de operatie herinneren. Binnen een paar seconden zal je in een diepe staat van bewusteloosheid verkeren. De medicijnen worden via inhalatie of intraveneus toegediend. 

Dit artikel vertelt je wat er precies gebeurt als je onder narcose gaat, de anesthesie fases, wat er gebeurt als je wakker wordt en wat er mis kan gaan.

Wat gebeurt er als je onder narcose gaat

Verschillende hersendelen zijn constant op een chaotische manier met elkaar aan het communiceren. Hierbij bewegen zich elektrische signalen in een rap tempo. Door deze connectiviteit zal je alert en bewust zijn. 

Tijdens narcose zullen deze signalen kalmeren, waarna je lichaamsfuncties zoals je hartslag en ademhaling stabiliseren. Eenmaal onder narcose communiceren de hersenen helemaal niet meer met elkaar.

Er wordt gedacht dat de verdoving in de hersencellen een gedeelte van het vet oplost waardoor er een verandering in hersenactiviteit plaatsvindt. 

Volgens een andere theorie bindt de anesthesie aan bepaalde oppervlakte-eiwitten van de neuronen waardoor ze moeilijker kunnen vuren (activeren).

Coma. Algehele anesthesie of narcose is een medisch opgewekte coma. Door de medicijnen zal er bewusteloosheid optreden en kan je niet meer bewegen en zal je geen pijn meer voelen. Daarnaast kan er geheugenverlies optreden. 

Ademhaling. Veel mensen zijn bang dat je tijdens de narcose stopt met ademen. Tijdens algehele anesthesie worden namelijk veel automatische lichaamsfuncties onderdrukt waaronder de bloedsomloop, hartstlag, bloeddruk, spijsverteringsbewegingen, hoesten, slikken kokhalzen en ook de ademhaling.  

Geen ontlasting. Naast je gevoelszenuwen zal narcose ook je motorische zenuwen verlammen. Het voedsel zal zich dus niet door het darmkanaal bewegen en je zal tijdens de operatie dus niet poepen. Alles is dus tijdelijk stilgelegd. 

Geen dromen. In tegenstelling tot je slaap zal je tijdens de narcose normaal gesproken niet dromen. Door de medicijnen zal er namelijk een zenuwblokkade optreden. Echter, er hebben een aantal mensen droomachtige ervaringen gemeld. 

Fasen van anesthesie 

Algehele anesthesie verloopt in vier fasen.

Inductie. Het toedienen van de narcose wordt inductie genoemd. Hierbij kan je een licht of tintelend gevoel in je lichaam voelen, een vreemd gevoel in je hoofd, en je zult waarschijnlijk verward zijn. Vlak voordat je bewusteloos raakt treedt analgesie op, je zal dus geen pijn meer voelen. 

Opwindingsfase. In de tweede fase kunnen er vreemde dingen gebeuren. Het is een erg korte fase waar je achteraf niets van zult herinneren. De vreemde stoffen verstoren namelijk je lichaamsfuncties zoals de ademhaling, gevoelens, bewegingen en het denken. Je hersenen beseffen dat er iets niet goed is en zullen daarom in één keer op de narcose reageren. Je hartslag kan hierbij pieken of dalen, de ademhaling zal van snel naar traag veranderen en er kunnen stuiptrekkingen optreden. Als je te lang in deze fase blijft kan je misselijk worden, kokhalzen of overgeven. Daarom is er altijd iemand die je goed in de gaten houdt. 

Chirurgische anesthesie. De derde en belangrijkste fase wordt chirurgische anesthesie genoemd, de fase waarin je in een coma terecht komt. Er zit een groot verschil tussen bewusteloosheid en coma. Op een EEG-meting (hersenmeting) zul je in een bewusteloze staat nog steeds de drie stadia van niet-REM-slaap vertonen. Echter, onder narcose zullen deze waarde afwezig zijn. Je bevindt je dus in een veel dieper slaapniveau.

Als algehele anesthesie ingeademd wordt of in je bloed terecht komt zal het je ruggengraat en ruggenmerg bereiken. Hierdoor zal je je ledematen niet meer voelen en zal je niet meer kunnen bewegen. Kortom, je bent volledig verlamd.

Wat gebeurt er als je wakker wordt na narcose 

Je hersenen zullen  beetje bij beetje wakker worden. Dit vindt niet geleidelijk plaats omdat je hersenen uit proberen te vogelen hoe alles met elkaar in verbinding staat. 

Het opstarten verloopt in kleine clusters waarbij er van gebied naar gebied op en neer wordt gesprongen. 

Als je weer eenmaal wakker bent, kan het uren duren voordat je je weer normaal voelt. Er kunnen ook wat bijwerkingen optreden.

Sufheid. Na een operatie zul je in de uitslaapkamer waarschijnlijk direct wakker worden. Achteraf zal je je waarschijnlijk nog een paar uur suf voelen, na 24 uur merk je niet zo veel meer. Pas na een week zullen de geneesmiddelen volledig uit je lichaam verwijderd zijn. 

Katergevoel. Tijdens de operatie zelf zal je geen pijn of ongemak ervaren. Echter, bij het ontwaken voelt niet iedereen zich even prettig. Zo kan je je afhankelijk van de precieze ingreep of narcose misselijk, koud, verward, bang of verdrietig voelen. Ook deze verschijnselen kan de anesthesist met een geneesmiddel verlichten. 

Hallucinaties. Er kunnen bijzondere neveneffecten optreden. Naast slaperigheid en verwarring kunnen er zelfs hallucinaties optreden. Jammer genoeg zijn er niet veel studies over het ontwakingsproces beschikbaar. 

Persoonlijkheidsverandering. Naast verwardheid of desoriëntatie kan er nog meer gebeuren. Een onderzoek uit 2017 kwam met een wel hele bijzondere ontdekking. Na algemene anesthesie kunnen er hersenveranderingen aanhouden. Voor de één zijn deze gedragsveranderingen tijdelijk, terwijl ze bij een ander aan kunnen houden.

Restverlamming. BIj het ontwaken kan er soms restverlamming optreden, een vervelende bijwerking. Hierbij kan je je ledematen tijdelijk niet voelen en ook niet bewegen. Het is gelukkig zeer zeldzaam.

Wat kan er misgaan bij narcose?

Narcose is over het algemeen zeer veilig. In de meeste gevallen zul je geen ernstige problemen ondervinden. Echter, in sommige gevallen kunnen mensen braken of treedt er urineretentie op. In zeer zeldzame gevallen overlijdt de patiënt.

Braken. Tijdens de tweede fase kan je gaan braken. Dit is gevaarlijk omdat je door de uitgeschakelde lichaamsfuncties sneller kan stikken. Om deze reden zal de anesthesist je in de gaten houden. Daarnaast kan je ook een aanval krijgen. 

Urineretentie. Als je onder narcose gaat kan er urineretentie optreden. De pijnstillers kunnen namelijk het neurale circuit verstoren die de zenuwen en spieren van het plassen aansturen. 

Overlijden. Onder narcose gaan kan erg eng zijn en veel mensen zijn bang dat ze doodgaan. Als patiënt leg je je leven namelijk in de hand van de artsen. Gelukkig zijn sterfgevallen zeldzaam. Per 10.000 anesthesies treden er 1 tot 4 sterfgevallen  op. Jammer genoeg zijn het er niet 0. Elk sterfgeval is er een teveel. Daarom wordt elk overlijden nader onderzocht en wordt er grondig gekeken naar een oorzakelijk verband en eventuele schuld.

Verschil tussen narcose en plaatselijke verdoving 

Onder narcose zal je zenuwstelsel uitgeschakeld worden. Bij een plaatselijke verdoving vindt er een zenuwblokkade plaats zodat de hersenen geen pijnsignalen kunnen registreren. 

Algehele anesthesie gaat dus een stap verder naar een plaatselijke verdoving. Narcose vertraagt bepaalde stimuli en schakelt hersendelen die de pijn registereren uit. 

Kortom, onder narcose kunnen je hersenen zowel geen pijn ontvangen als er niet op reageren. Bovendien zal je er achteraf geen herinnering aan hebben. 

Take home message 

Wat gebeurt er als je onder narcose gaat? Narcose onderbreekt de zenuwsignalen die van het lichaam naar de hersenen gaan. Hierdoor zullen je hersenen geen pijn meer verwerken waardoor je niets voelt. Bovendien zul je je achteraf ook niks van de operatie herinneren. 

Fatale complicaties zijn zeldzaam en komen slechts in 0,01 – 0,016% van de gevallen voor, en dit gaat nota bene om de patiënten met een slechte conditie of degenen die een spoedoperatie ondergaan.