Paracetamol behoort tot de meest gebruikte vrij verkrijgbare geneesmiddelen. Maar hoe werkt paracetamol?
KORT ANTWOORD
Het werkzame bestanddeel van paracetamol is acetaminophen. Paracetamol werkt zowel pijnstillend als koortswerend. Waarschijnlijk blokkeert paracetamol de pijn boodschappers (prostaglandinen) in je centrale zenuwstelsel wat voor pijnverlichting zorgt. Paracetamol beïnvloedt ook de hersengebieden die je lichaamstemperaturen regelen, het zogeheten hypothalamisch warmteregulerend centrum. Daarmee verlaagt het de koorts.Het precieze werkingsmechanisme is echter nog onbekend. Paracetamol is meestal doeltreffend en veilig waardoor er maar weinig onderzoek naar werkingsmechanismen wordt gedaan.
Dit artikel vertelt je de misvattingen van paracetamol, de bijwerkingen inclusief de verschillen met andere pijnstillers.
Werking van paracetamol
Gek genoeg weten we vrij weinig over de paracetamol, terwijl het de meest gebruikte medicatie is. Hoewel de precieze werking onbekend is zijn er wel een aantal theorieën die de werking kunnen verklaren.
Endogene cannabinoïden. Er is ook een theorie dat paracetamol het niveau van endogene cannabinoïden kan verhogen. Geactiveerde cannabinoïdereceptoren zorgen voor pijnstillende effecten zonder dat je er high of lacherig van wordt. Met deze theorie kunnen de koortswerende effecten echter niet verklaard worden.
Serotonine. Ons pijnsysteem bevat ook serotonine producerende banen. Ook je ruggenmerg bevat serotoninereceptoren en wanneer ze geactiveerd worden hebben ze waarschijnlijk een pijnstillende werking. Het is een algemeen aanvaarde verklaring.
Misvattingen over paracetamol
Minder bijwerkingen. In tegenstellingen tot een aantal andere pijnstillers veroorzaakt paracetamol geen bijwerkingen zoals maagpijn en bloedingen.
Geen bloedverdunner. Er wordt ook nog wel eens gedacht dat paracetamol een bloedverdunner is. Waarschijnlijk wordt het in de war gehaald met aspirine dat wel een bloedverdunner is.
Geen ontstekingsremming. Paracetamol werkt pijnstillend en koortswerend, maar zal de ontstekingen niet verminderen.
Pijnverlichtende en koortswerende eigenschappen
Pijn is een handig beschermingsmechanisme, als je bijvoorbeeld je vinger verbrandt zul je je vinger reflexmatig weghalen om schade te voorkomen.
Je zenuwen geven namelijk pijnsignalen door naar de hersenen waarna je pijn zult voelen. Deze hersenbanen in je centrale zenuwstelsel kunnen met paracetamol geblokkeerd worden.
Dit doet paracetamol door de de aanmaak van de centrale prostaglandines te blokkeren. Prostaglandinen zijn pijn boodschappers. Door deze prostaglandines te blokkeren wordt de overdracht van pijn dus minder.
Naast pijnverlichting kan paracetamol ook de koorts verlagen. Dit is waarschijnlijk ook te danken aan de vermindering van prostaglandinen die in je hypothalamus voorkomen.
In je hypothalamus is er een hersengebied dat betrokken is bij je lichaamstemperatuur.
Paracetamolopname
Nadat je paracetamol hebt ingenomen en het in je maagdarmstelsel is terechtgekomen, wordt het voor het grootste deel in je bloed opgenomen.
Vervolgens gaan de actieve bestanddelen zowel naar pijnlijke plekken als naar je hersenen. Hierdoor zullen de pijnklachten effectief afnemen.
Ongeveer een half uur na inname zal er een relatief snelle pijnverlichting optreden.
Bijwerkingen paracetamol
Paracetamol wordt gewoonlijk goed verdragen, maar het kan ook zeker bijwerkingen veroorzaken. Bijwerkingen paracetamol:
- misselijkheid
- braken
- constipatie
Ernstige bijwerkingen van paracetamol:
- donkere urine
- lage koorts met verlies van eetlust, misselijkheid en maagpijn
- kleikleurige ontlasting
- geelzucht
Waarvoor mensen paracetamol innemen
Van hoofdpijn en koorts tot kiespijn, paracetamol behoort tot de bekendste pijnstillers. Hoe paracetamol precies werkt is onbekend.
De aandoeningen die onder andere met paracetamol behandeld worden zijn:
- hoofdpijn
- koorts
- spierpijn
- rugpijn
- artritis
- kiespijn
- verkoudheid
Het verschil tussen ibuprofen en paracetamol
Paracetamol werkt zowel koortsverlagend als pijnstillend terwijl ibuprofen alleen ontstekingen vermindert.
Ibuprofen is namelijk een niet-steroïdaal anti-inflammatoir (ontstekingsremmend) geneesmiddel (NSAIDs)
NSAID’s verminderen bepaalde hormonen. Wat betreft het verlichten van acute pijn lijkt ibuprofen het in vergelijking met paracetamol effectiever te verlichten.
Kijkend naar het verlichten van milde tot matige pijn en het verlagen van koorts zijn paracetamol en ibuprofen ongeveer even effectief.
Bij acute pijn kan paracetamol in combinatie met ibuprofen de pijn mogelijk effectiever verlichten.
Bijwerkingen
Aan de andere kant heeft paracetamol minder bijwerkingen dan ibuprofen. Bij ibuprofen treden er in meer dan 1 op de 100 gevallen bijwerkingen op.
Misbruik van paracetamol kan tot leverschade leiden terwijl misbruik van ibuprofen tot zowel lever- als maagschade leiden.
Het is voor zwangeren veiliger om in plaats van ibuprofen voor paracetamol te gaan.
Veelvoorkomende bijwerkingen van ibuprofen:
- hoofdpijn
- misselijkheid
- duizeligheid
- je ziek voelen
- wind
- braken
- indigestie
Ernstige bijwerkingen van ibuprofen:
- maagbloeding
- gat in de darmen of maag
- ademhalingsproblemen
- nierproblemen
- verergerende astmasymptomen
Take home message
Paracetamol behoort tot de alledaagse pijnstillers. Maar hoe werkt paracetamol?
Paracetamol is zowel koortsverlagend als pijnstillend. Het actieve bestanddeel in paracetamol is acetaminophen. Paracetamol wordt daarom ook wel acetaminophen genoemd.
Gek genoeg weten we niet alles over de werking. Aangezien we het zoveel gebruiken komt dat waarschijnlijk als een verrassing.
Hoewel we niet precies weten hoe paracetamol werkt weten we wel dat het de hersengebieden die je lichaamstemperatuur reguleren kan verlagen.
Paracetamol beschikt over pijnstillende en koortsverlagende eigenschappen terwijl ibuprofen ontstekingen vermindert. Ibuprofen heeft ook nog eens meer bijwerkingen.
Over Diederik
Bronnen
Pickering, G., Loriot, M. A., Libert, F., Eschalier, A., Beaune, P., & Dubray, C. (2006). Analgesic effect of acetaminophen in humans: first evidence of a central serotonergic mechanism. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 79(4), 371-378.