In het farmaceutisch weekblad stond vermeld dat bijna 400.000 mensen dagelijks meer dan 10 medicijnen innemen, waarvan 110.000 zelfs meer dan 15. 

Deze medicijnen zouden bescherming moeten bieden. Echter, na hartaandoeningen en kanker zijn medicijnen op recept de belangrijkste doodsoorzaak in Europa.

Van deze gevallen had de helft de medicijnen op correcte wijze ingenomen, terwijl de andere helft overleed als gevolg van fouten zoals een te hoge dosering of het innemen van medicijnen terwijl dit gecontra-indiceerd was.

Het is dus overduidelijk een groot probleem dat veel levens kost, maar hoeveel medicatiefouten worden er precies gemaakt en hoeveel mensen komen er om het leven door deze medicatiefouten?

Dit artikel belicht de impact van de farmaceutische industrie, de groeiende sterfgevallen door zware pijnstillers, en het aantal doden door medische fouten.

Deense hoogleraar haalt uit naar farmaceutische industrie 

In het Medisch Contact verscheen een artikel waarin de Deense hoogleraar Peter Gøtzsche opnieuw kritiek uitte op de farmaceutische industrie en de psychiatrie. 

Hij beschuldigt de industrie van het verbergen van schadelijke bijwerkingen van medicijnen en beweert dat de psychiatrie een nepwetenschap is die te veel door de farmaceutische bedrijven wordt beïnvloed.

Volgens Gøtzsche liegt en bedriegt de farmaceutische industrie regelmatig. Hij beweert dat ze artsen, onderzoekers en politici manipuleren om miljarden te verdienen. 

Daarnaast zegt hij dat veel medicijnen die weinig toevoegen aan bestaande behandelingen te snel worden goedgekeurd voor gebruik.

Gøtzsche dringt aan op grote veranderingen in het onderzoek en de productie van medicijnen. 

Hij pleit ervoor dat het onderzoek publiekelijk gefinancierd wordt en dat patenten worden afgeschaft, zodat medicijnen goedkoper worden en voor meer mensen toegankelijk zijn.

Hoewel Gøtzsche’s standpunten op bewijsmateriaal zijn gebaseerd, zijn ze niet onomstreden. 

Sommige experts delen zijn zorgen over de invloed van de farmaceutische industrie, terwijl anderen zijn argumenten als overdreven beschouwen.

Desondanks blijft Gøtzsche vastberaden om zijn boodschap te verspreiden en verandering in het medische systeem te eisen.

De medicatiefouten in Nederland

Verschillende onderzoeken tussen 2016 en 2017, zoals die van het Erasmusmc en andere instanties, laten zien dat ondanks verbeteringen in de software, medicatiefouten nog steeds veel voorkomen. 

Deze fouten kunnen leiden tot ernstige gevolgen zoals verkeerde diagnoses, valpartijen en zelfs overlijden door verkeerd gebruik van medicijnen. 

Het registratiesysteem voor medicatiefouten, het Portaal Patientveiligheid, ontvangt meldingen over bepaalde medicijnen waarbij fouten optreden, maar het bijhouden van deze meldingen is gestopt vanwege financiële problemen. 

Deskundigen benadrukken dat het verminderen van medicatiefouten vereist dat artsen nauwkeurig voorschrijven, er goede overdracht is tussen behandelaars en dat er openheid is over gemaakte fouten zodat anderen ervan kunnen leren.

Sterfgevallen door Zware Pijnstillers Stijgen Aanzienlijk

Het aantal mensen dat sterft door het nemen van zware pijnstillers, zoals oxycodon, is aanzienlijk gestegen. 

In 2017 zijn er 220 mensen overleden, bijna de helft meer dan in 2013. Deze info komt van een onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum, dat als eerste Nederlandse cijfers hierover heeft verzameld.

Eén van de onderzoekers, noemt de toename verontrustend en verwacht dat de cijfers voor latere jaren nog hoger zullen zijn. 

Niet alleen het aantal doden, maar ook het aantal mensen dat in het ziekenhuis belandt door het gebruik van zware pijnstillers, is toegenomen, met 2200 ziekenhuisopnames in 2017.

Oxycodon kan de ademhaling vertragen en zelfs stopzetten, vooral als het wordt ingenomen in combinatie met alcohol en slaapmiddelen.

Het aantal voorschriften voor oxycodon is de afgelopen jaren sterk gestegen, van 94.000 in 2008 naar 484.000 in 2018. Hoewel er recentelijk een lichte daling is waargenomen, blijft het aantal gebruikers hoog.

De overheid werkt aan maatregelen om het problematisch gebruik van zware pijnstillers aan te pakken, zoals strengere voorschrijfrichtlijnen en meer voorlichting.

Stijging drugsgerelateerde sterfgevallen

Tussen 2021 en 2022 is het aantal mensen dat overlijdt door drugsgebruik toegenomen. Vooral opioïden en cocaïne spelen daarbij een grote rol. 

We weten alleen nog niet precies welke opioïden dat zijn, bijvoorbeeld of het gaat om medicijnen zoals oxycodon.

In 2022 zijn er 332 sterfgevallen geregistreerd door drugsgebruik, een stijging van 11% vergeleken met het jaar ervoor. 

Ongeveer de helft van deze sterfgevallen is toe te schrijven aan opioïden, terwijl cocaïne ook verantwoordelijk is voor een aanzienlijk aantal gevallen. 

Er is nog geen duidelijkheid over welke soort opioïden precies worden gebruikt.

Een groot deel van deze sterfgevallen is het gevolg van onbedoelde overdoses, maar zelfmoord en psychische problemen spelen ook een rol. 

We weten nog niet waarom het aantal sterfgevallen zo sterk stijgt, maar ouder wordende drugsgebruikers en het gebruik van medicinale opioïden zoals oxycodon worden genoemd als mogelijke oorzaken. 

Verder onderzoek kan hopelijk meer inzicht geven in deze problematiek.

8 Soorten medicatiefouten

Medicatiefouten zijn vergissingen die optreden bij het voorschrijven, afleveren, toedienen of monitoren van medicatie, wat kan leiden tot schade voor de patiënt. 

Voorschrijffouten. Dit zijn fouten die optreden tijdens het voorschrijven van medicatie door een zorgverlener. Dit kan gebeuren door een onjuiste dosering, frequentie, route of medicijnkeuze. Bijvoorbeeld, het voorschrijven van een verkeerde dosis medicatie kan leiden tot onder- of overdosering, met potentieel ernstige gevolgen voor de patiënt.

Afleverfouten. Dit zijn fouten die optreden bij het klaarmaken en verstrekken van medicatie door een apotheker of verpleegkundige. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat het verkeerde medicijn wordt verstrekt, de verkeerde dosis wordt afgegeven, of dat de medicatie aan de verkeerde patiënt wordt gegeven.

Toedieningsfouten. Dit zijn fouten die optreden tijdens het toedienen van medicatie aan de patiënt. Het kan voorkomen dat de medicatie op een verkeerde manier wordt toegediend, bijvoorbeeld via de verkeerde route (oraal in plaats van intraveneus), op het verkeerde tijdstip, of aan de verkeerde patiënt.

Monitoringfouten. Dit zijn fouten die optreden bij het monitoren van de effecten van medicatie op de patiënt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer belangrijke bijwerkingen niet worden opgemerkt of gerapporteerd, waardoor de medicatie mogelijk moet worden aangepast of stopgezet.

Communicatiefouten. Dit zijn fouten die optreden als gevolg van onvoldoende communicatie tussen zorgverleners, patiënten en andere betrokkenen bij het medicatieproces. Bijvoorbeeld, wanneer belangrijke informatie over de medicatie niet wordt doorgegeven tussen verschillende zorgverleners, kan dit leiden tot misverstanden en fouten.

Educatiefouten. Dit zijn fouten die optreden als gevolg van onvoldoende educatie of begrip bij zowel zorgverleners als patiënten over de medicatie. Bijvoorbeeld, als een patiënt niet goed begrijpt hoe hij zijn medicatie moet innemen, kan dit leiden tot verkeerd gebruik en verminderde effectiviteit van de behandeling.

Technologiefouten. Dit zijn fouten die optreden als gevolg van problemen met de technologie die wordt gebruikt bij het voorschrijven, afleveren, toedienen of monitoren van medicatie. Bijvoorbeeld, als een elektronisch voorschrijfsysteem foutieve informatie bevat of slecht functioneert, kan dit leiden tot fouten in het medicatieproces.

Medicatie-interacties. Dit zijn situaties waarin verschillende medicijnen die door de patiënt worden gebruikt, elkaars werking beïnvloeden, wat kan leiden tot ongewenste effecten of verminderde effectiviteit van de behandeling.

Het is belangrijk op te merken dat medicatiefouten vaak het gevolg zijn van meerdere oorzaken en dat het voorkomen ervan een gecoördineerde inspanning vereist van alle betrokken partijen, inclusief zorgverleners, apothekers, patiënten en beleidsmakers. 

Het implementeren van maatregelen zoals dubbele controle van medicatieorders, medicatiebewakingssystemen en verbeterde communicatie tussen zorgverleners kan helpen om het aantal medicatiefouten te verminderen en de veiligheid van medicatiegebruik te verbeteren.

Take home message

Medicatiefouten zijn een ernstige kwestie in Nederland, met verstrekkende gevolgen voor de volksgezondheid. 

Het gebruik van medicijnen neemt toe, waarbij bijna 400.000 Nederlanders dagelijks meer dan 10 medicijnen innemen, waarvan een aanzienlijk aantal zelfs meer dan 15. 

Ondanks dat medicijnen bedoeld zijn om te beschermen, zijn ze na hartaandoeningen en kanker de op twee na belangrijkste doodsoorzaak in Europa.

Jaarlijks belanden 27.000 Nederlanders in het ziekenhuis door verkeerd medicijngebruik, waarvan een groot aantal overlijdt. 

Tot wel 20.000 mensen komen om het leven door medische fouten met medicijnen of door verkeerde medicijnen. 

Daarom is sinds 2013 wettelijk vereist dat op het recept de reden van voorschrijven staat vermeld, vooral bij medicijnen die dodelijk kunnen zijn als ze verkeerd worden voorgeschreven.

Het verminderen van medicatiefouten vereist nauwkeurig voorschrijven, goede overdracht tussen behandelaars en openheid over gemaakte fouten. 

Daarnaast worden er ook honderdduizenden medische fouten gemaakt.

Voor meer informatie en antwoorden op veelgestelde vragen, raad ik je aan om een kijkje te nemen op mijn YouTube-kanaal, waarin ik dergelijke onderwerpen in slechts één minuut behandel.