De oestrogeenachtige, vervrouwelijkende effecten van sojamelk zijn vaak in het nieuws gekomen. De zogeheten isoflavonen in soja zijn namelijk vergelijkbaar met natuurlijke oestrogenen.

Klopt dat allemaal wel, en zo ja, wat doet sojamelk oestrogeen?

Dit artikel vertelt je hoeveel oestrogeen sojamelk bevat, de effecten op de vruchtbaarheid, menopauze en spermaconcentratie en de voordelige effecten van soja.

Effecten van soja op vrouwen en mannen

Hoeveelheid. De hoeveelheid isoflavonen in sojamelk kan de oestrogeenspiegels in het bloed van vrouwen significant verhogen, zelfs tot 500-1000 keer hoger dan de typische niveaus. Dit kan echter variëren afhankelijk van de individuele hormoonlevels en de hoeveelheid sojaproducten die geconsumeerd worden.

Menopauze. Bij vrouwen in de menopauze, wanneer de oestrogeenspiegels dalen, kunnen sojaproducten zoals sojamelk mogelijk helpen bij het verminderen van symptomen zoals opvliegers.

Vruchtbaarheid en puberteit. Er zijn enkele studies die suggereren dat grote hoeveelheden isoflavonen in soja de vruchtbaarheid bij vrouwen kunnen verminderen en mogelijk de puberteit vervroegd kunnen laten plaatsvinden. Het is echter belangrijk op te merken dat deze studies vaak zijn uitgevoerd op dieren en dat de effecten bij mensen nog niet volledig zijn vastgesteld.

Testosteronspiegels. Wat betreft het mannelijke hormoonhuishouden, zijn er geen consistente verbanden gevonden tussen isoflavonen en lage testosteronspiegels bij mannen. Sommige studies hebben echter associaties gevonden tussen isoflavonen en een verminderde spermaconcentratie, maar de betrouwbaarheid van deze studies kan in twijfel worden getrokken.

Nadelen. Naast de mogelijke oestrogeenachtige effecten kunnen andere mogelijke nadelen van soja onder andere milde maagdarmklachten, puistjes, hogere kans op nierstenen (door het oxalaat in soja) en allergische reacties omvatten.

Bij het kiezen van sojamelk in de supermarkt is het raadzaam om te gaan voor onbewerkte soja met zo min mogelijk toegevoegde ingrediënten, zoals genetisch gemodificeerde sojabonen, carrageen en glyfosaatresten, suikers en natrium.

Hoeveel oestrogeen zit er in sojamelk?

Slechts twee kopjes sojamelk kunnen de bloedwaarden van isoflavonen (plantaardige oestrogenen) met maar liefst 500-1000 keer hoger maken dan de typische spiegels van vrouwen. Hetzelfde geldt voor het eten na één kopje tofu. 

Dit is nogal een impact. Aangezien er zoveel isoflavonen in zitten, kan het misschien een aantal bijzondere toepassingen hebben, maar dit is niet zo zeer het geval. 

Alhoewel de isoflavonen in soja een gelijke werking hebben als oestrogeen, oefenen ze een veel kleiner effect uit.

Het werkelijke effect van isoflavonen is afhankelijk van de hoeveelheid soja die iemand consumeert, maar ook de huidige oestrogeenlevels. 

Bij lage oestrogeenlevels heeft een extra inname van isoflavonen een groter (maar nog steeds disutabel) effect. 

Dit verklaart de positieve effecten die gevonden worden bij vrouwen in de menopauze.

Soja melk en de menopauze

Aangezien het oestrogeen tijdens de menopauze daalt, zou soja deze symptomen kunnen helpen verminderen. 

Zo hebben onderzoeken de gunstige effecten van soja tijdens de menopauze aangetoond. Je wilt natuurlijk geen symptomen zoals opvliegers tijdens de menopauze en je zou deze dus kunnen verminderen door meer sojaproducten te consumeren.

Soja-isoflavonen en verminderde vruchtbaarheid

Isoflavonen zijn dus plantaardige verbindingen die het oestrogeen in je lichaam kunnen nabootsen. Dierstudies hebben een aantal vervelende effecten aan het licht gebracht.

Zo zouden grote hoeveelheden isoflavonen de vruchtbaarheid bij vrouwen kunnen verminderen.

Daarnaast zou het de puberteit mogelijk kunnen vervroegen. Het zou zelfs de ontwikkeling van foetussen en kinderen kunnen verstoren.

Het ging wel om grote hoeveelheden isoflavonen en de studie was uitgevoerd op dieren. Het is in ieder geval duidelijk hoe grote impact dergelijke plantaardige oestrogenen kunnen hebben op het hormoonhuishouden.

Soja en het mannelijk hormoonhuishouden

Meerdere onderzoeken zijn gedaan naar het effect van isoflavonen op het mannelijk hormoonhuishouden. 

Zo zijn er verbanden gevonden tussen isoflavonen en een verminderde spermaconcentratie en schildklieronderdrukking bij kinderen met een jodiumtekort, maar deze studies waren niet altijd even betrouwbaar.

Er worden zelden verbanden gevonden tussen isoflavonen en lage testosteronlevels bij mannen.

Interpreteer deze resultaten met de nodige voorzichtigheid omdat er in de meeste rapporten geen negatieve effecten op mannelijke hormoonhuishouden en voortplanting zijn aangetoond.

Andere nadelen van soja

Naast de oestrogeenachtige effecten kan soja tot nog een aantal andere potentiële (nadelige) effecten leiden:

1. milde maagdarmklachten zoals een opgeblazen gevoel, constipatie en misselijkheid
2. puistjes, verstopte poriën
3. hogere kans op nierstenen (door het oxalaat in soja)
4. allergische reacties

Houd hier rekening mee

Echter, de meeste commerciële sojamelk bevatten vaak vele ingrediënten en de voedzaamheid van de verschillende soorten sojamelk kan onderling verschillen.

Ga daarom voor onbewerkte soja, omdat die als de gezondste en meest voedzame soja beschouwd worden. 

Het liefst zou je natuurlijk niet-genetisch gemodificeerde sojabonen en water als de twee hoofdingrediënten willen hebben.

Twee handige tips voor als het etiket van sojamelk in de supermarkt bekijkt:

1. sojamelk dat vrij is van carrageen en glyfosaatresten
2. sojamelk met zo min mogelijk suikers
3. sojamelk met zo min mogelijk natrium

Take home message

Sojamelk bevat isoflavonen, die plantaardige oestrogenen zijn. Deze isoflavonen hebben een vergelijkbare structuur als menselijke oestrogenen, maar ze hebben een zwakker effect.

Isoflavonen behoren tot de klasse van fyto-oestrogenen 

Soja is de nummer één gemodificeerde plant. Het is nogal vaak negatief in het nieuws gekomen. Veel mensen maken zich ook zorgen om de bepaalde bestanddelen in soja.

Je hebt vast wel eens gehoord dat sojamelk oestrogeen bevat. Plantaardige oestrogeen wordt ook wel fyto-oestrogeen genoemd.

De werking is soortgelijk als menselijke oestrogeen maar het is wel veel zwakker. Het heeft daarom nauwelijks effect op het hormoonhuishouden van de man. Echter, het zou vrouwen in de menopauze kunnen helpen.