Chronische spierpijn komt vaak voor bij ouderen en jammer genoeg doen de meesten er niets aan. Er wordt namelijk gedacht dat spierpijn een natuurlijk onderdeel vormt van het verouderingsproces.

Spierpijn bij ouderen wordt regelmatig verward met verschillende chronische aandoeningen. Het is daarom belangrijk om alle mogelijke oorzaken op een rijtje te hebben, zodat je de oorzaak kan aanpakken. 

Wellicht heb je steeds vaker last van spierpijn en vraag je je nu af wat de oorzaak precies kan zijn en wat je er aan kan doen. Kortom, wat zijn de oorzaken van spierpijn bij ouderen?

Dit artikel vertelt je over vaak voorkomende oorzaken van spierpijn bij ouderen, hoe je ze kan verlichten en de minst belastende activiteiten voor je spieren.

Spierpijn bij ouderen

Spierpijn bij ouderen is een breed begrip. Door het volgende lijstje wordt je je bewust van het onderscheid tussen onder andere spierproblemen en chronische aandoeningen die spierpijnachtige klachten veroorzaken. 

Repetitive Strain Injuries (RSI)

Ongeveer een kwart van de ouderen wordt getroffen door repetitive strain injuries. Zoals de naam ‘’repetitieve overbelastingsblessures’’  al aangeeft, ontstaat dit na herhaaldelijke bewegingen zoals na het sporten, breien of typen. 

Als gevolg ontstaan er pijnlijke spierknopen die stijfheid en pijn veroorzaken. RSI treedt met name op in de onderarmen, polsen, vingers, ellebogen en schouders. 

Andere veelvoorkomende RSI-symptomen zijn:

1. spierkrampen
2. zwakte
3. zwelling
4. tintelingen
5. gevoelloosheid
6. bonzend gevoel

RSI begint meestal bij het uitvoeren van de specifieke beweging, maar de pijn zal constanter worden naarmate de tijd vordert. 

De behandeling van RSI bestaat uit pauzes inlassen en fysiotherapie, waarbij onevenwichtigheden of spierzwakte worden aangepakt. 

Spierkrampen

Naarmate de leeftijd vordert zullen de pezen van nature korter worden. Hierdoor kunnen spierkrampen in de benen ontstaan. 75% van deze spierkrampen treden ‘s nachts op. Dit gaat ten koste van belangrijke nachtrust.

Polymyalgia rheumatica (PMR)

Bij deze aandoeningen worden er wijdverspreide ontstekingen aangetroffen. Het komt in de meeste gevallen voor bij 50-plussers, met een gemiddelde leeftijd van 70 jaar. Het komt vaak samen voor met reuscelarteriitis. De symptomen van polymyalgia rheumatica zijn onder andere:

1. spierstijfheid en spierpijn: bovenarmen, schouders, dijen en bekkengordel 
2. ochtendstijfheid: ‘s morgen is de stijfheid meestal het ergst 
3. depressie
4. vermoeidheid
5. koorts
6. gewichtsverlies
7. zonder behandeling kan spieratrofie optreden 
8. slijmbeursontsteking 

De kans op PMR is bij vrouwen twee keer zo hoog. Met bloedonderzoek, een MRI of een echografie kan PMR vastgesteld worden. De behandeling bestaat meestal uit corticosteroïden, fysiotherapie en dieet- en leefstijlveranderingen.

Artrose

Musculoskeletale gewrichtspijn in de onderste en bovenste ledematen wordt meestal veroorzaakt door osteoartritis, oftewel artrose. 

Hierbij vindt er degeneratieve veranderingen plaats in met name de knieën, heupen en handen. Bij artrose kan het gewrichtskraakbeen slijten. 

Ouderen kunnen hierbij bursitis, tendinitis, spierontstekingen en gewrichtsontstekingen ontwikkelen.

Fibromyalgie

Bij fibromyalgie wordt de pijn door het hele lichaam gevoeld. De pijn is niet afkomstig uit de spier zelf. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de verwerking van de pijnsensaties en pijnsignalen in de hersenen. Het ontstaat soms na een trauma of grote stressor. Fibromyalgiepatiënten lijden vaak ook aan migraine of het prikkelbare darm syndroom. 

Fibromyalgiesymptomen zijn onder andere:

1. spierpijn
2. slaapproblemen
3. vermoeidheid
4. hersenmist
5. cognitieve problemen 
6. slecht geheugen
7. stemmingswisselingen
8. depressie 

Bij de behandeling worden soms anti-epileptica, antidepressiva of spierverslappers voorgeschreven. Acupunctuur en massage worden vaak door de patiënten gebruikt.  

Medicatie

Er zijn een aantal geneesmiddelen die spierpijn kunnen veroorzaken, waaronder:  

1. Cholesterolverlagers (statines): bij meerdere mensen hebben statines zwakte en spierpijn veroorzaakt. 
2. Opioïden: langdurig gebruik van morfine en hydrocodon kunnen opioïdgeïnduceerde hyperalgesie veroorzaken. Dit treedt op bij opioïden afhankelijkheid. Wanneer de persoon een tijdje geen opioïden inneemt, kan er pijn ervaren worden. 
3. Astmamedicijnen, zoals terbutaline en albuterol 
4. Plaspillen (diuretica): hydrochloorthiazide en furosemide
5. Osteoporose medicatie: raloxifeen (Evista)
6. Alzheimer medicatie: donepezil 
7. Parkinson-medicijn: tolcapone

Ziekten en infecties 

Als je ziek bent geweest kunnen de antigeen antistof complexen in je spieren neerslaan leidend tot spierpijn. Maanden nadat het virus is verdwenen, kan het immuunsysteem nog steeds ontstekingen veroorzaken. Het geeft polymyositisachtige symptomen, zoals zwakte en spierpijn.

Overige oorzaken

Mogelijke andere oorzaken van spierpijn bij ouderen zijn: 

1. stijfheid: de pezen en ligamenten die de gewrichten bij elkaar houden worden naarmate het ouder worden leerachtig en stijf. 
2. stress: stress veroorzaakt niet alleen hoofdpijn, het kan ook spierpijn veroorzaken.
3. spierverrekkingen en verstuikingen
4. uitdroging
5. slaaptekort
6. lichamelijke overbelasting
7. erfelijke aandoeningen
8. voedingstekort

Pijn verlichten bij ouderen 

Nu je de oorzaken van spierpijn bij ouderen op een rijtje hebt, wil je waarschijnlijk ook weten wat je het beste kan doen bij specifieke klachten. 

Je eerste ingeving is misschien om complete rust te nemen. Dit is echter niet altijd even verstandig.

Doorbloeding. Je kan de pijn vaak verlichten door fysiek actief te blijven. Dit stimuleert namelijk de doorbloeding, waardoor de pijn afneemt en de gewrichten gezond blijven. 

Spierversterking. Bovendien zal lichaamsbeweging de spieren rondom het gewricht versterken, waardoor het gewricht wordt ontlast en het minder onder druk staat.

Gewichtsbeheersing. Je kan je gewrichten ontlasten door af te vallen of door een gezond gewicht te behouden. Overgewicht is met name belastend voor de knieën. 

Tempo. Blijf binnen je eigen grenzen en houd je aan je eigen tempo. Voorkomen is beter dan genezen. 

Warming up. Warm goed op en begin niet te fanatiek. Met een goede warming up en stretches kan je stijfheid voorkomen.

Bij ernstige artritis is dit misschien niet mogelijk, overleg dan van tevoren met je arts. 

Beenpijn bij ouderen 

Tips voor beenpijn:

1. neem zoveel mogelijk rust
2. koel het been maximaal een kwartier met ijs, dit mag dagelijks vier keer, het mag de eerste dagen vaker
3. been elevatie 
4. rustige massage 
5. de verkrampte spieren rustig rekken
6. pijnverlichting met vrij verkrijgbare recepten, zoals ibuprofen of acetaminophen

Geschikte oefeningen voor ouderen 

De volgende oefeningen wordt als beste voor senioren beschouwd, omdat de gewrichten ontzien worden: 

1. zwemmen
2. pilates
3. yoga
4. weerstand band/ elastiek workouts
5. oefeningen met je eigen lichaamsgewicht
6. fietsen
7. aerobiclessen
8. wandelen

65-plussers moeten de volgende oefeningen vermijden: 

1. deadlift
2. bankdrukken
3. squats met gewichten 
4. lange afstanden
5. leg press 
6. buikspieroefeningen
7. HIIT (hoge intensiteit interval training)

Stretches voor ouderen

Zoals je hebt gemerkt zijn een goede warming up en stretches belangrijk. De volgende oefeningen zijn geschikt voor senioren: 

1. knie naar borst in een zittende positie 
2. staande quadriceps stretch
3. kuit (soleus) stretch
4. hamstring stretch
5. schouder stretches
6. zijwaartse stretches boven het hoofd
7. tricep stretch

Let op de volgende symptomen

Er zijn een aantal symptomen waar je goed op moet letten. Als je de volgende symptomen ervaart kan je het beste contact opnemen met je arts:

1. hevige pijn
2. begeleidende symptomen: gevoelloosheid, ochtendstijfheid, koorts
3. gezwollen of warm gebied
4. onderrugpijn die zich naar de benen uitbreidt
5. pijn die ontstaat na een rugblessure
6. verergerende pijn gedurende de dag

Take home message 

De kans op chronische aandoeningen neemt nou eenmaal toe naarmate we ouder worden. Het is echter belangrijk dat je chronische spierpijn serieus neemt, omdat er een onderliggende medische aandoening kan zijn. 

Spierpijn bij ouderen kan veroorzaakt worden door een gezondheidsprobleem of door het natuurlijke verouderingsproces. Oorzaken zijn onder andere polymyalgia rheumatica (PMR), infecties, fibromyalgie, RSI, artrose, stijve ligamenten en pezen en medicatie bijwerkingen. 

Door de aandoening te identificeren kan je de pijn verlichten, waardoor de kwaliteit van leven omhoog gaat.