Soja komt vaker negatief in het nieuws en behoort tot de meest controversiële voedingsmiddelen. 

Het leek een ideaal plantaardig voedingsmiddel, maar ook soja heeft dus een keerzijde. Of beter gezegd keerzijden.

Grote zorgen zijn de oestrogeenachtige of vervrouwelijkende effecten, invloed op schildklierfunctie, acne, zwangerschap en het risico op borstkanker. 

En dit was nog maar het topje van de ijsberg. We zullen ze allemaal doornemen.

Dit artikel vertelt je alle nadelen van soja inclusief alle gevaren.

1. Lager testosterongehalte

Het regelmatig eten van soja voedingsmiddelen kunnen het testosterongehalte mogelijk verlagen. Dit blijkt uit verschillende onderzoeken.

Het gaat hier onder andere om producten op basis van soja waaronder sojamelk, tofu, edamame en miso. Houd ook rekening met soja-eiwitisolaat.

Een studie heeft de effecten van soja-eiwitisolaat op het testosterongehalte onderzocht. Na 54 dagen was het testosterongehalte gedaald. 

Maar hoe kan dit?

Soja bevat plantaardige (fyto-) oestrogenen. Dit worden ook wel isoflavonen genoemd. Wanneer ze aan de oestrogeenreceptor hechten kunnen ze het testosteron mogelijk verlagen. 

Een rattenstudie heeft zelfs aangetoond dat de fyto-oestrogenen het prostaat gewicht kon verlagen. Helaas is het onderzoek naar soja en testosteron nog beperkt. 

Zo worden er ook tegenstrijdige resultaten gevonden en blijkt uit veel studies dat soja het testosterongehalte juist niet beïnvloedt.  

Wees je ervan bewust dat er een verschil zit tussen algemene soja voedingsmiddelen en geïsoleerde soja bestanddelen.

2. Oestrogeenachtige effecten

Qua structuur zijn isoflavonen in soja vergelijkbaar met natuurlijke oestrogenen. 

Soja-oestrogenen zijn echter zwakker dan natuurlijke oestrogenen. Dus als soja-oestrogenen aan de oestrogeenreceptoren hechten, is er geen mogelijkheid meer voor het natuurlijke oestrogene om te hechten.

Hierdoor kunnen de androgenen, oftewel de mannelijk hormonen de overhand krijgen. Dit wordt ook wel androgeendominantie genoemd. 

Puistjes. Meer androgenen kunnen de talgklierproductie verhogen, de poriën verstoppen en puistjes veroorzaken. Het bewijs met betrekking tot soja en acne is jammer genoeg anekdotisch. 

Foetus. Tijdens de zwangerschap zijn dagelijks één of twee porties soja waarschijnlijk veilig. Wees je ervan bewust dat soja de foetus mogelijk nadelig kan beïnvloeden. Zo wordt soja door verschillende studies in verband gebracht met een laag geboortegewicht en een onderdrukt immuunsysteem. Omdat veel studies op dieren zijn verricht en de effecten nog niet helder in kaart zijn gebracht kunnen er geen definitieve uitspraken gemaakt worden. 

3. Genetisch gemodificeerd

Maar liefst 94% van de sojabonen in Amerika zijn genetisch gemodificeerd. Dit maakt het de nummer één gemodificeerde plant. Een titel die je als voedingsmiddel natuurlijk niet wilt dragen.

Sojabonen zijn hierdoor bestand tegen herbiciden. Hierbij wordt echter glyfosaat gebruikt. Volgens de FDA zijn glyfosaten waarschijnlijk kankerverwerkkend.

Grote kans dus dat je wel eens gemodificeerd sojabonen hebt binnengekregen. Nutritioneel gezien is deze vorm ook nog eens inferieur in vergelijking met de biologische soja. 

Biologische sojabonen zijn vrij van agrochemicaliën. Echter, genetisch gemodificeerde soja kan glyfosaat residuen en giftime AMPA afbraakproducten bevatten. 

Maar dat is nog niet alles.

Zo kunnen genetisch gemodificeerde sojabonen allergische reacties veroorzaken wanneer de sojaboon bijvoorbeeld verrijkt is met methionine.

Dit aminozuur is afkomstig uit paranoten. Het is dus niet verwonderlijk dat mensen met een notenallergie hier allergisch op kunnen reageren. 

Bovendien is genetisch gemodificeerde soja slecht voor het milieu.

4. Schildkliergezondheid

Soja lijkt twee kanten op te werken.

Soja kan het TPO-enzym vertragen. Dit is het enzym dat nodig is om schildklierhormonen aan te maken.

Het kan dus zo zijn dat mensen met een trage schildklier door soja nog meer synthetisch schildklierhormoon nodig hebben.

Het kan ook de andere kant op werken. 

Een onderzoek uit 2015 toonde aan dat een hoge sojaconsumptie de schildklierwaarden kon verhogen.

Gek genoeg was dit alleen het geval bij de vrouwelijke deelnemers. Tijdens dit onderzoek werden 800 deelnemers een half jaar lang gevolgd.

5. Spijsvertering

Na het eten van soja ervaren mensen soms milde maag-darmklachten zoals een opgeblazen gevoel, constipatie of misselijkheid. Verwerkte soja kan bijdragen aan winderigheid. 

Winderigheid ontstaat indirect door soja. Je darmbacteriën zijn namelijk dol op de oligosacchariden en vezels in soja.

De oestrogeenachtige effecten van soja kunnen bijdragen aan het opgeblazen gevoel. Maar er is nog meer.

Soja bevat tannines en fytaten. Dit worden soms ook wel “antinutriënten” genoemd omdat ze vertering en opname van vitaminen, mineralen en eiwitten kunnen verstoren.

Gelukkig kan je het antinutriënten gehalte verlagen door sojabonen te koken, weken, fermenteren of kiemen.

6. Borstkanker risico

Vrouwen maken zich zorgen dat soja de kans op baarmoederkanker of borstkanker kan verhogen.

Gelukkig kunnen de meeste studies deze zorgen niet bevestigen. In tegenstelling, soja kan zelfs tegen sommige kankersoorten voor bescherming zorgen.  

Aangezien er nog onvoldoende wetenschappelijk onderzoek beschikbaar is rondom dit onderwerp is het wel verstandig om sojasupplementen te vermijden als je borstkanker hebt, hebt gehad of als het in de familie voorkomt.

7. Allergische reacties

Bij sommige mensen kan het eten van soja tot allergische reacties leiden. Hierbij kunnen symptomen optreden zoals jeuk, uitslag, en ademhalingsproblemen.

Als je allergisch bent voor pinda’s of aanverwante planten kan je ook allergisch zijn voor soja. Om specifiek te zijn gaat het hier om de verwanten van de Fabaceae plantenfamilie.

Symptomen van een soja-allergie zijn onder andere:

1. mond tintelingen
2. jeuk
3. netelroos
4. gezwollen lichaamsdelen: gezicht, lippen, keel,  tong, of andere lichaamsdelen
5. eczeem: schilferig, jeukende huid

Dit geldt ook voor de kinderen die een koemelkallergie hebben. Je kan dan ook voor sojaproducten gevoelig zijn.

Overige nadelen

Minder spieropbouw. Hoewel soja-eiwit bij spieropbouw kan helpen is het helaas niet zo effectief als wei-eiwit. Dit kan een handig weetje zijn als je vaak in het krachthonk te vinden bent.

Nierstenen. Soja is rijk aan oxalaat, het belangrijkste bestanddeel van nierstenen. Hierdoor kan het de kans op nierstenen verhogen. Als je bekend met met nierstenen is het verstandig om grote hoeveelheden nierstenen te vermijden.

Is soja slecht voor je?

Door alle nadelen neemt je bezorgdheid mogelijk toe. Echter, maar weinig zorgen zijn wetenschappelijk sterk onderbouwd. 

Het is ook belangrijk om te weten dat voornamelijk overmatige hoeveelheden soja negatieve effecten kunnen veroorzaken.

Zo treedt er ook niet snel vervrouwelijking op, de meeste mensen komen hier simpelweg niet aan. De mannen die vervrouwelijkende effecten ervaarden consumeerden maar liefst 9 keer zoveel soja. 

Negen keer zoveel soja in vergelijking met mannen die een sojarijkdieet volgende. 

Kortom, het is allemaal waarschijnlijk niet zo negatief als dat het nu lijkt.

Take home message

Steeds meer mensen raken bekend met de nadelen van soja. Naast maag-darmklachten zijn er potentiële hormoonachtige effecten. 

Soja-oestrogenen kunnen namelijk natuurlijke oestrogenen imiteren en soja-eiwitten kunnen de schildklierhormoonproductie beïnvloeden. Maar er is meer.

De schildklierfunctie kan door soja beïnvloed worden. Soja kan de schildklier vertragen en de opname van schildkliermedicatie beïnvloeden. Maar aan de andere kant kan soja ook de schildklierwaarden verhogen.

Jammer genoeg zijn er nog weinig wetenschappelijke onderzoeken die de nadelen hard kunnen maken.

Genetisch gemodificeerde sojabonen bevatten bovendien glyfosaten die mogelijk kankerverwekkend zijn.

Soja biedt uiteraard ook een aantal gezondheidsvoordelen. Het kan de gezondheid van je hart bevorderen, de bloedsuikerspiegel verlagen, en de symptomen van menopauze verminderen.