2-8% van de bevolking heeft fibromyalgie, een chronische veelvoorkomende aandoening die wijdverspreide pijn veroorzaakt. 

Maar bij fibromyalgie kunnen nog veel meer symptomen voorkomen die van persoon tot persoon kunnen verschillen. 

Aan de hand van die symptomen en tekenen kun je fibromyalgie herkennen. 

De diagnose laat gemiddeld 5 jaar op zich wachten, maar hoe sneller een correcte diagnose, hoe sneller de klachten verlicht kunnen worden.

Dit artikel vertelt je de symptomen van fibromyalgie, hoe het vastgesteld wordt, de oorzaken inclusief behandelingsmogelijkheden.

Symptomen fibromyalgie

Het belangrijkst symtoom van fibromyalgie is wijdverspreide pijn en gevoeligheid in de spieren en gewrichten.

Afhankelijk van stress, weersveranderingen en lichamelijke activiteit kunnen deze symptomen verbeteren of verslechteren. 

Daarnaast veroorzaakt fibromyalgie symptomen zoals extreme gevoeligheid, stijfheid, vermoeidheid, spierkrampen, hoofdpijn, slaapproblemen,, cognitieve problemen, angstgevoelens en huidproblemen zoals jeuk en branderigheid.

We zullen de belangrijkste symptomen van fibromyalgie kort doornemen en de belangrijkste kenmerken daarvan omschrijven.

Wijdverspreide pijn:

• een van de belangrijkste symptomen
• 87 procent heeft elke dag of op de meeste dagen pijn
• waarschijnlijk continu aanwezig, maar kan op bepaalde momenten heviger of lichter zijn
• gehele lichaam of op bepaalde plekken zoals de nek of rug
• een pijnlijk of brandend gevoel
• een stekende, scherpe pijn

Extreme gevoeligheid:

• in het gehele lichaam
• pijn kan na bijvoorbeeld de steen stoten veel langer aanhouden
• de geringste aanraking kan al pijn doen 
• gevoeligheid voor fel licht, rook, bepaald voedsel
• allodynie: pijn wanneer iets niet pijnlijk zou moeten zijn (lichte aanraking)
• hyperalgesie: extreme pijngevoeligheid

De symptomen van fibromyalgie kunnen opvlammen nadat je aan een van de gevoeligheden bent blootgesteld.

Vermoeidheid:

• meer dan 90% ervaart een constante vermoeidheid 
• licht vermoeid tot uitputting of extreme vermoeidheid
• te vermoeid om iets te ondernemen 
• kan plotseling optreden
• kan tijdens een griepachtige ziekte ervaren worden 

Stijfheid:

• als je in dezelfde houding hebt gelegen kan deze stijfheid het hevigst zijn (na het wakker worden)
• pijnlijke strakke spiersamentrekkingen (spierspasmen)

Slechte slaapkwaliteit:

• vaak moe,  ondanks voldoende slaapuren
• niet-rustgevende slaap, fibromyalgie kan namelijk diepe slaap belemmeren

Hoofdpijn:

• tot wel 70 procent ervaart regelmatig (ernstige) spannings- of migrainehoofdpijn
• variërend van milde hoofdpijn tot ernstige migraine
• treedt vaak op als je bij de fibromyalgie ook een stijve en pijnlijke nek en schouders hebt
• bijkomende symptomen zoals een ziek gevoel

Cognitieve problemen:

• moeite met mentale processen zoals leren en denken
• aandacht en concentratieproblemen
• moeite met nieuwe dingen leren en onthouden
• verwarde of trage spraak 

Geheugenproblemen en concentratiestoornissen wordt ook wel “fibromist” genoemd.

Depressie:

• meer dan 43% van de fibromyalgiepatiënten heeft zelfs medicatie voor de angst en depressie nodig
• fibromyalgie kan soms tot depressie leiden
• fibromyalgie kan namelijk belastend zijn en bovendien bepaalde hormonen verlagen
• interesse in dingen verliezen
• je voortdurend laag voelen
• hulpeloos, hopeloos gevoel

Prikkelbaredarmsyndroom (PDS):

• 40 – 70 procent van de fibromyalgiepatiënten ervaart symptomen van PDS 
• veelvoorkomende spijsverteringsaandoening
• opgeblazen gevoel, buikpijn, misselijkheid, gas, diarree of constipatie

Andere symptomen van fibromyalgie:

1. onhandigheid
2. duizeligheid
3. angst, depressie
4. restless legs syndrome: drang om de benen te bewegen
5. koud of warm gevoel (mindere temperatuurregulatie)
6. in handen en voeten gevoelloosheid, tintelingen, brandend of prikkelend gevoel 
7. menstruatie die ongewoon pijnlijk is

Bij het vermoeden op fibromyalgie moet je naar de huisarts gaan.

Diagnose fibromyalgie

Aan de hand van 3 diagnostische criteria wordt de diagnose fibromyalgie gesteld. Er zijn geen laboratoriumtests of beeldvormende test waarmee je de aandoening kan diagnosticeren.

Meest gebruikte fibromyalgie criteria:

1. hevige pijn in 3 tot 6 verschillende lichaamsdelen of mildere pijn in 7 of meer lichaamsdelen
2. klachten zijn minstens 3 maanden op hetzelfde niveau
3. de klachten kunnen niet door een andere aandoening verklaard worden 

Het duurt gemiddeld vijf jaar voordat de diagnose fibromyalgie gesteld wordt. Hier is een logische verklaring voor.

Omdat pijn bij meerdere aandoeningen voorkomt wordt er misschien niet meteen aan fibromyalgie gedacht.

Oorzaak fibromyalgie

De precieze oorzaak is onbekend, maar de pijn ontstaat door een probleem in de pijnverwerking van het zenuwstelsel.

Het wordt vaak door een stressvolle gebeurtenis uitgelokt zoals fysieke of emotionele stress. Het kan ook uitgelokt worden door slaapproblemen, genetische aanleg, virale infectie, verwonding of reumatische aandoeningen zoals artrose, reuma en lupus.

De symptomen zullen waarschijnlijk nooit volledig verdwijnen, maar met een behandeling kunnen sommige symptomen verlicht worden.

Behandeling fibromyalgie

De behandeling is gefocust op symptoomverlichting en het verbeteren van de algehele gezondheid. 

Fibromyalgie wordt normaal gesproken behandeld met zowel medicatie als zelfzorgmaatregelen. Hierbij worden er verschillende behandelingsstrategieën uitgeprobeerd. 

Geneesmiddelen:

1. voor pijnverlichting en verbeteren van de slaap
2. vrij verkrijgbare pijnstillers: acetaminofen, ibuprofen, naproxennatrium 
3. anti-epileptica: voor het verminderen van pijn 
4. antidepressiva: voor de pijn en vermoeidheid

Therapieën:

1. ergotherapie: verminderen van de belasting door een aanpassing in de werkomgeving of uitvoering van taken door te voeren
2. fysiotherapie: verbeteren van kracht, uithoudingsvermogen en flexibiliteit
3. counseling: vertrouwen in eigen capaciteiten vergroten en hulp om stressvolle situaties onder controle te krijgen

Beperk stress, zorg voor voldoende slaap en lichaamsbeweging, eet gezond en ga voor een gezonde leefstijl.

Take home message

Als je wijdverspreide pijn ervaart en uitputting die je lichaam van alle energie berooft, denk je al snel aan fibromyalgie.

Dus heb ik fibromyalgie?

Het belangrijkste symptoom van fibromyalgie is wijdverspreide pijn. Daarnaast veroorzaakt het symptomen zoals vermoeidheid, extreme gevoeligheid, stijfheid, mentale mist (fibromist) en depressie.

Diagnostische criteria fibromyalgie: pijn moet minstens 3 maanden aanwezig zijn, pijn moet boven een bepaalde ernstscore uitkomen, pijn moet in een specifiek aantal lichaamsdelen voorkomen en de pijn mag niet verklaard worden door een andere aandoening

Het is een verschrikkelijke ziekte die niet eenvoudig te behandelen valt. Met verschillende geneesmiddelen, therapieën en leefstijlaanpassingen kun je de symptomen helpen verlichten.