De Stervensfase: 8 Symptomen tot aan de Laatste Adem

Het afgelopen jaar heb ik mijn oma en opa verloren, waardoor ik veel met de dood bezig ben geweest. 

Ook brachten deze gebeurtenissen herinneringen naar boven uit mijn jeugd, vooral het afscheid van mijn opa op zijn sterfbed, wat voor mij echt traumatisch was. 

De dood was duidelijk ingetreden bij mijn opa.

Afscheid nemen valt me erg zwaar. Hoe graag ik ook zou willen dat ze bij ons blijven, de stervensfase is begonnen. 

Deze laatste fase van het leven is nooit eenvoudig en je vraagt je waarschijnlijk af wat je te wachten staat. 

Maar hoe weet je wanneer het einde nadert? Hoe herken je de stervensfase? En welke lichamelijke veranderingen treden op in een stervensproces? 

Met andere woorden, wat zijn de stervensfase symptomen?

KORT ANTWOORD

Weken voor het einde kunnen mensen hun interesse in de omgeving verliezen en zich terugtrekken. Dagen voor het einde neemt de eetlust af, ervaren ze zwakte en worden ze steeds vermoeider. Ze zullen meer slapen dan wakker zijn en misschien niet meer reageren op gesprekken of geluiden. In de laatste dagen kan de bloeddruk, hartslag en lichaamstemperatuur dalen. Ze kunnen moeite hebben met slikken en voedsel weigeren.

In de laatste uren zal het lichaam zichzelf afsluiten. Dit herken je aan een afwijkende ademhaling, glazige ogen, koude extremiteiten en veranderingen in bewustzijn. Het gehoor is waarschijnlijk het laatste zintuig dat vervaagt, dus bewusteloze geliefden kunnen je waarschijnlijk nog horen. Vlak voor hun dood kunnen ze praten over bezoeken van overleden familieleden of vrienden, wat hen vaak een gevoel van rust en vrede geeft.

Na de dood kunnen er nog steeds tranen uit de ogen vallen of kleine bewegingen van de armen, benen of stembanden worden waargenomen. Het is opvallend dat veel mensen die sterven, een gevoel van kalmte en zelfs geluk ervaren, zelfs wanneer ze fysiek lijden.

Dit artikel vertelt je in chronologische volgorde wat er allemaal gebeurt tijdens het stervensproces.

stervende man ligt op ziekenhuisbed

Laatste hoofdstuk van het leven: 8 symptomen van de stervensfase

illustratie van zieke vrouw op ziekenhuisbedWanneer iemand ziek wordt of oud begint te worden, zijn er bepaalde signalen die erop wijzen dat ze zich voorbereiden op het naderende einde.

1. Berusting en Terugtrekking. De eerste tekenen hebben vaak te maken met een gevoel van berusting. Dat kan zich uiten in een slecht humeur, gebrek aan motivatie en zich terugtrekken. Je geliefde kan meer tijd doorbrengen met herinneringen aan hun kindertijd en eerdere levenservaringen. Dit kan allemaal weken voor het einde van het leven gebeuren.

2. Fysieke Veranderingen. Fysieke veranderingen treden op, zoals dunner wordende huid, haaruitval, krimpen van postuur en verkleuring van tanden. Zwakte wordt waarschijnlijk ervaren, en ze zullen steeds vermoeider worden. Dit kan bijvoorbeeld dagen voor het einde van het leven plaatsvinden.

Weetje

Sommige mensen ervaren een gevoel van transcendentie of verbondenheid met het universum tijdens de stervensfase.

3. Veranderingen in Eetlust. Hun eetlust neemt af, en ze verliezen vaak snel gewicht omdat hun lichaam niet langer behoefte heeft aan voeding. Mensen die aan het einde van hun leven komen, hebben vaak weinig eetlust of dorst. Ze kunnen problemen hebben met slikken, waardoor eten en drinken moeilijk wordt. Dit is normaal en verwacht, en dwingen tot eten en drinken moet worden vermeden.

4. Minder activiteit Mensen die aan het einde van hun leven komen, worden vaak minder actief. Ze praten en bewegen minder, slapen meer en tonen weerstand tegen elke vorm van activiteit. Het is belangrijk om hen comfortabel te houden door hen voorzichtig te draaien en te herpositioneren. Naarmate het einde nadert, kan de behoefte aan herpositionering echter verminderen. 

5. Meer slapen. Ze slapen steeds meer, omdat hun lichaam al zijn energie gebruikt om in leven te blijven. Je geliefde zal daarom waarschijnlijk meer slapen dan wakker zijn. Ze zullen minder bewegen en praten, en misschien niet reageren op gesprekken of geluiden. Hoewel hun gehoor waarschijnlijk hetzelfde blijft, kan hun zicht zijn aangetast.

6. Blaas- en Darmveranderingen. Constipatie kan toenemen, en controle over de blaas kan verminderen. In sommige gevallen kan een katheter nodig zijn om ongemak te verminderen als gevolg van urineretentie.

7. Andere Tekenen. Er zijn ook andere tekenen, zoals een daling van de bloeddruk, hartslag en lichaamstemperatuur, moeite met slikken en het weigeren van voedsel. Vlak voor hun dood kunnen ze praten over bezoeken van overleden familieleden of vrienden, wat hen vaak een gevoel van rust en vrede geeft.

8. Bij de Dood. Op het moment van de dood stopt de ademhaling en is er geen pols of meetbare bloeddruk. Als de ogen open blijven, zullen de pupillen verwijd zijn. Na de dood kunnen er nog steeds tranen uit de ogen vallen of kleine bewegingen van de armen, benen of stembanden worden waargenomen.

Het is opvallend dat veel mensen die sterven een gevoel van kalmte en zelfs geluk ervaren, zelfs wanneer ze fysiek lijden. 

Deze ervaringen, hoewel soms verwarrend of verontrustend voor degenen die ze waarnemen, kunnen een diepe betekenis hebben voor de stervende persoon en hun dierbaren. 

Het kan een tijd zijn van loslaten, vergeving, en het vinden van vrede met het leven en de dood.

Take home message

Het afgelopen jaar heb ik mijn oma en opa verloren, wat me sterk confronteerde met de dood en herinneringen opriep aan het afscheid van mijn opa op zijn sterfbed, een traumatische ervaring uit mijn jeugd. 

De stervensfase is een moeilijke tijd, en het is normaal om je af te vragen wat je kan verwachten en hoe je het naderende einde kan herkennen. 

Dus hoe herken je de stervensfase? Hoe begint stervensproces? en welke lichamelijke veranderingen treden op in een stervensproces? 

Stervensfase symptomen variëren van verlies van interesse in de omgeving tot fysieke veranderingen zoals verminderde eetlust en toenemende zwakte. 

Gedurende deze fase kunnen geliefden rust ervaren en praten over bezoeken van overleden familieleden, wat vaak een gevoel van vrede geeft.

Andere onderwerpen die mogelijk interessant voor je zijn, zijn bijvoorbeeld wat er precies wordt toegediend bij euthanasie en een verheldering van wat levensmoeheid inhoudt.

Het is van onschatbare waarde om betrouwbare informatie over deze onderwerpen toegankelijk te houden voor iedereen. 

Mijn inzet is om 365 dagen per jaar educatief materiaal over medische onderwerpen te maken, gratis beginnersgidsen te bieden en gratis kanalen op te zetten. 

De steun van lezers is cruciaal om dit te realiseren. Gezondheid is een kostbaar goed en verdient een betrouwbare bron van informatie.

Als laatste, moedig ik je aan om ook een kijkje te nemen op mijn YouTube-kanaal , waar ik de meest gestelde vragen, zoals deze, in slechts één minuut beantwoord.

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond. In zijn vrije tijd schrijft hij onder andere over gezondheidskwesties voor Human Nature.

Bronnen

Coackley, A., & Ellershaw, J. (2008). The terminal phase. Medicine, 36(2), 105-108.

Bush, S. H., Leonard, M. M., Agar, M., Spiller, J. A., Hosie, A., Wright, D. K., … & Lawlor, P. G. (2014). End-of-life delirium: issues regarding recognition, optimal management, and the role of sedation in the dying phase. Journal of pain and symptom management, 48(2), 215-230.

Kremeike, K., Ullrich, A., Schulz, H., Rosendahl, C., Boström, K., Kaur, S., … & Voltz, R. (2022). Dying in hospital in Germany–optimising care in the dying phase: study protocol for a multi-centre bottom-up intervention on ward level. BMC palliative care, 21(1), 67.

van der Werff, G. F., Paans, W., & Nieweg, R. M. (2012). Hospital nurses’ views of the signs and symptoms that herald the onset of the dying phase in oncology patients. International journal of palliative nursing, 18(3), 143-149.