Maar liefst 19% van de mannen en 9% van de vrouwen zal last krijgen van nierstenen. Jammer genoeg gaan niet alle nierstenen vanzelf weg en zal er een interventie nodig zijn. 

Hier wil je natuurlijk zo snel mogelijk vanaf komen omdat de koliekpijnen ondraaglijk kunnen zijn.

Dit artikel vertelt je wat nierstenen vergruizen precies is, hoe het stapsgewijs wordt uitgevoerd, wanneer het wel of niet wordt uitgevoerd en eventuele bijwerkingen.

Hoe werkt niersteen vergruizen?

Vergruizen is een alternatieve behandelmethode van nierstenen waarbij geen operatie nodig is. 

Niersteenvergruizing wordt ook wel extracorporale schokgolf lithotripsy genoemd. Extracorporaal betekent buiten het lichaam, de schokgolven staan voor drukgolven en lithotripsie bestaat uit de griekse woorden litho (steen) en tripsy (verbrijzeling).

Anders gezegd, worden met één tot twee duizend schokgolven de nierstenen verbrijzeld. Na een maand is 50% steenvrij en binnen drie maanden kan dat oplopen tot 75%.

Er zijn geen incisies nodig omdat de de kleine steenfragmenten het lichaam tijdens het plassen op een natuurlijke wijze verlaten. 

Tijdens de procedure worden er hoogenergetische schokgolven door het lichaam naar de stenen gestuurd.

1 Richten. Onder geleding van echografie of röntgenstralen kunnen de hoogenergetische schokgolven precies op de nierstenen gericht worden.

2 Vergruizen. Tijdens niersteenvergruizing (lithotripsie) worden stenen in de nier en delen van de urineleider met schokgolven afgebroken. 

3 Herhalen. Herhaaldelijke ultrasone schokgolven doen de niersteen uiteenvallen in kleine stukjes. De steenfragmenten kunnen zo klein worden als zandkorrels.

4 Afvoer. Vervolgens zullen de kleine stukjes steen via de urine het lichaam verlaten. Dit gaat via je urineleider, de buis die van de nieren naar de blaas loopt. 

Hieronder een video van Storz Medisch waar één van hun vergruizingsapparaten wordt gedemonstreerd.

Wanneer je nierstenen het beste kunt laten vergruizen

De meeste nierstenen hoeven niet behandeld te worden en zullen zonder ingrijpen het lichaam verlaten. 

Echter, ongeveer 20% van de nierstenen is groter dan 2 centimeter waarbij behandeling nodig kan zijn. 

Nierstenen vergruizen kan in de volgende gevallen aangeraden worden:

1. wanneer de niersteen niet vanzelf verdwijnt
2. als de pijn niet weggaat
3. wanneer de urinestraal door de steen volledige geblokkeerd wordt

Wanneer mogelijk niet:

1. zeer grote stenen kunnen niet vergruisd worden
2. zwangeren vanwege de röntgenstralen en schokgolven 
3. mensen met infecties, bloedingsstoornissen, morbide obesitas of ernstige skeletafwijkingen 
4. mensen met een pacemaker
5. mensen met nierafwijkingen

Doet het pijn om niersteen te laten vergruizen?

De schokgolven die de nierstenen afbreken klinkt nogal invasief en belastend voor de patiënt. 

Maar hoe voelt het?

Pijnlijk. Zelfs het verwijderen van kleine neersteendeeltjes kan pijnlijk zijn. het kan soms heel erg veel pijn doen. Deze pijn kan enkele dagen aanhouden.

Kramp. Wanneer de verbrijzelde steenfragmenten zich uit het lichaam banen kunnen er hevige krampende pijn optreden.

Bloed in de urine. Na de behandeling heb je mogelijk buikpijn en bloed bij de urine. Het is normaal dat je thuis na de procedure gedurende enkele dagen tot enkele weken een kleine hoeveelheid bloed bij de urine hebt. Hierdoor kan de bloed lichtroze of roodachtig van kleur zijn. Vaak zal het bloed al na twee dagen wegtrekken.

Misselijkheid. Wanneer de steenfragmenten passeren kan je pijn en misselijkheid ervaren. Deze symptomen kunnen 4 tot 8 weken na de behandeling aanhouden.

Dagen tot weken. Houdt er daarom rekening mee dat je de daaropvolgende dagen en weken ongemak kan ervaren wanneer de steenfragmenten passeren en worden uitgescheiden.

Om de symptomen te verlichten kunnen veel water drinken en orale pijnmedicatie verlichting van de symptomen bieden.

Overige bijwerkingen van nierstenen vergruizen

Na de shockwave lithotripsie hebben veel mensen last van pijn en blauwe plekken.

Infectie. Daarnaast kan er ook koorts of koude rillingen optreden. Aangezien deze symptomen op een infectie kunnen duiden moet je contact met een arts opnemen.

Nierschade. Jammer genoeg heeft ook het nierstenen vergruizen een keerzijde. Ook het nierstenen vergruizen brengt een aantal risico’s met zich mee. De nieren kunnen beschadigd raken waardoor ze na de procedure minder goed werken. het kan namelijk de bloedvaten van de nier aantasten (vasculair trauma).

In zeldzame gevallen kunnen er ernstige complicaties optreden zoals hoge bloeddruk en nierfalen. Daarnaast kunnen de omliggende organen ook beschadigd raken.

De procedure van nierstenen vergruizen 

We zullen de procedure van nierstenen vergruizen beschrijven, van voorbereiding tot het vervolg en controle.

Dieetaanpassing voor aanvang

Een licht ontbijt en een lichte lunch. Je mag zelf weten hoeveel, hiervoor is geen limiet. Drink geen zuivelproducten of alcohol. 

De avond voor de ingreep tot middernacht mag je normaal eten. Drink na de lunch tot middernacht alleen heldere vloeistoffen. Hierna mag je niets meer drinken of eten. 

Als je arts het heeft opgedragen mag je eventueel je voorgeschreven geneesmiddelen met een slokje water innemen.

De avond voor de ingreep moet je een vetarme maaltijd consumeren zoals bijvoorbeeld gestoomde groenten met vis of kip. 

Vermijd gekruid, gebakken of vet voedsel omdat dit winderigheid kan veroorzaken wat de behandelingefficiëntie kan belemmeren.

Verstopping kan het vergruizen belemmeren. De ontlasting in de dikke darm kan namelijk het beeld van de niersteen verdoezelen. 

Als je twee dagen voor de ingreep geen stoelgang hebt ervaren kan een laxeermiddel de avond voor de ingreep raadzaam zijn. Overleg dit met je arts.

Voorbereiding 

Je zal op een operatietafel liggen met een water gevuld kussen achter de nier of op je buik. Je lichaam wordt in de juiste positie gepositioneerd zodat er precies op de steen gericht kan worden.

Narcose

Hoewel nierstenen vergruizen een poliklinische procedure is zal er wel een verdoving nodig zijn. Indien nodig kan je een kalmerend middel krijgen of een volledige narcose. 

De keuze hangt af van de techniek, steen type en de patiënt. Zodra je onder narcose bent gebracht zal de schokgolfmachine plaatselijk met de huid in contact worden gebracht. Bij een algemene verdoving zul je slapen en geen pijn ervaren.

Behandeling

Er zullen meestal één tot twee duizend schokgolven nodig zijn. Het nierstenen vergruizen duurt ongeveer 45 tot 60 minuten.

in sommige gevallen brengen artsen buisjes in de nier aan (stents):

1. wanneer de urineleider is geblokkeerd
2. bij infectiegevaar
3. bij een verminderde nierfunctie
4. ondraaglijke pijn

Naar huis

Mits alles goed gaat mag je in meeste gevallen na een uur alweer naar huis gaan. Om de steenfragmenten voor onderzoek op te vangen kan je gevraagd worden een urinefilter te gebruiken. 

Uit onderzoek blijkt dat de nierstenen na het vergruizen met bepaalde geneesmiddelen (calciumantagonisten of alfablokkers) beter worden uitgescheiden.

Rust en water drinken

Na de lithotripsie moet je thuis goed uitrusten. Vaak kunnen mensen al na 1 of 2 dagen hun dagelijkse activiteiten hervatten. Om achtergebleven stukjes te laten passeren moet je de weken na de behandeling veel water drinken.

Controle

Om te kijken of de behandeling succesvol was zal de uroloog enkele weken later ter controle een vervolg röntgenfoto maken. 

Zo kan vastgesteld worden of de niersteen uiteen is gevallen in kleine stukjes en of ze al uit de nier verdwenen zijn. 

Indien de nierstenen niet verdwenen zijn dient de proceduren misshien opnieuwe herhaald te worden.

Take home message 

Niersteenvergruizing is de meest gebruikte procedure voor het elimineren van nierstenen. Met behulp van schokgolflithotripsie kan je veilig van je nierstenen afkomen. 

1-2 schokgolven zullen de nierstenen tot kleine zandkorrels afbreken. Binnen drie maanden zal ongeveer 50-75% van de mensen steenvrij zijn. Als dit niet het geval is moet het misschien herhaalt worden.  

Rust na de procedure goed uit en drink voldoende water zodat de steenfragmenten makkelijker naar buiten kunnen komen. Doe alles in goed overleg met je arts.