Wat Doen Antioxidanten voor je Lichaam?

Iedereen heeft het over antioxidanten en hun heilzame eigenschappen, maar wat doen antioxidanten precies, of wat is de werking op het lichaam?

Antioxidanten vangen schadelijke vrije zuurstofradicalen en maken ze onschadelijk. Hiermee kan cel- en DNA-schade dat door oxidatie wordt veroorzaakt, voorkomen worden. Het risico op het ontwikkelen van hartaandoeningen, kanker en andere chronische ziekten neemt vervolgens af. Dit doen antioxidanten op 3 manieren, namelijk door de vorming van radicalen tegen te gaan, door bestaande radicalen te neutraliseren en de afbraak te bevorderen.

Dit artikel vertelt je het precieze werkingsmechanisme van antioxidanten, de functies, de interacties met vrije radicalen en voedingsmiddelen rijk aan antioxidanten.

Wat heb je aan antioxidanten?

Antioxidant is een algemene term voor een verbinding die onstabiele moleculen kan tegengaan. Zoals de naam ‘antioxidant’ al prijsgeeft gaat het de oxidatie tegen. 

Antioxidanten neutraliseren de schadelijke vrije zuurstofradicalen. Schadelijke zuurstofradicalen spelen een rol bij de ontwikkeling van hartaandoeningen, kanker en andere chronische ziekten. 

Antioxidanten neutraliseren vrije radicalen op 3 verschillende manieren:

  1. voorkomen de vorming van vrije radicalen
  2. neutraliseren vrije radicalen 
  3. bevorderen de afbraak van vrije radicalen 

De werking van antioxidanten

Om de werking van antioxidanten te begrijpen, zal je eerst moeten weten wat vrije radicalen zijn.

Wat zijn vrije radicalen?

Vrije radicalen vormen een onontkoombaar onderdeel van ons leven. Ze ontstaan wanneer het lichaam voedsel afbreekt of wanneer je aan UV-straling, luchtvervuiling of tabaksrook wordt blootgesteld.

Het zijn als het ware bijproducten van het lichaam. Maar wat ze bijzonder maakt, is dat ze elektronen missen.

vrije radicaalEn omdat ze elektronen missen, stelen ze die van andere moleculen. Dit proces beschadigd het DNA, celmembranen en andere delen van een molecuul. 

Vrije radicalen kunnen daarom een rol spelen bij het ontwikkelen van hartaandoeningen, kanker en andere chronische ziekten. 

Gelukkig kunnen schadelijke vrije radicalen met antioxidanten geneutraliseerd worden.

Hoe antixodianten vrije radicalen neutraliseren

Antioxidanten neutraliseren vrije radicalen door enkele van hun elektronen af te staan.

Dankzij deze opoffering zullen de elektronen van lichaamscellen met rust gelaten worden en worden de vrije radicalen onschadelijk gemaakt.

Zoals je merkt is de term antioxidant niet echt een specifieke voedingseigenschap. Het wordt daarom beschouwd als een chemische eigenschap.

werking antioxidant

Waar zitten antioxidanten in 

Je kan dus niet aan vrije radicalen ontkomen, ze zijn alomtegenwoordig. Dit betekent dat je genoeg antioxidanten nodig hebt om ze te neutraliseren. 

Je lichaam maakt van nature krachtige antioxidanten aan waaronder glutathion en alfaliponzuur.  Daarnaast levert de voeding verschillende antioxidanten. 

Een aantal vitaminen en mineralen fungeren als antioxidant:

  1. vitamine C
  2. vitamine E
  3. koper
  4. zink
  5. selenium 
  6. carotenoïden: bèta-caroteen, luteïne  lycopeen, en zeaxanthine.

Antioxidant groepen:

  • Carotenoïden: lycopeen (tomaten) en luteïne (boerenkool) 
  • Flavonoïden: flavanolen (cacao), anthocyaninen (blauwe bessen), quercetine (appels en uien) en catechinen (thee)

Antioxidanten zijn natuurlijke of door de mensen gemaakte kunstmatige stoffen. Antioxidanten komen van nature in een aantal voedingsmiddelen voor zoals spinazie, broccoli, wortelen, aardappelen, artisjokken, asperges, kool, avocado’s, radijs, sla, rode bieten, pompoen, zoete aardappelen, boerenkool en collard greens. 

Het is ook goed als je in de keuken veel kruiden gebruikt.

Samenwerking tussen de soorten antioxidanten 

Planten zitten boordevol fytochemicaliën (plantchemicaliën) die over antioxiderende eigenschappen lijken te beschikken. Deze fytochemicaliën lijken als het ware samen te werken met het antioxidant vitamine C. 

Vitamine C zal als eerste een vrije radicaal onschadelijk maken door er elektronen aan af te staan. Vervolgens kan hesperetine (een fytochemische stof) de vitamine C in de actieve antioxidant vorm herstellen. 

Gezondheidsvoordelen antioxidanten

In het nieuws zie je de veelbelovende voordelen van antioxidanten vaak voorbijkomen:

  1. vertragen van veroudering
  2. gaat hart- en vaatziekten tegen
  3. verminderen slechtziendheid
  4. remmen van kanker. 

Echter, uit gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken blijkt dat antioxidantensupplementen veel van deze gezondheidsclaims niet kunnen ondersteunen.

Haal je antioxidanten daarom uit een gezond en gebalanceerd dieet.

Take home message 

Wat doen antioxidanten? Antioxidanten kunnen de schadelijke vrije radicalen uit je lichaamscellen vangen. Hiermee wordt cel- en DNA-schade voorkomen en vertraagd.

Een dieet rijk aan antioxidanten kan het risico op verschillende ziekten waaronder hartziekten en bepaalde vormen van kanker verlagen.

De beschermende eigenschappen van antioxidanten wordt nog steeds wereldwijd onderzocht. 

Het is namelijk nog niet helemaal duidelijk of de gezondheidsvoordelen aan de antioxidanten te danken zijn, of andere bestanddelen van de vruchten en groenten of levensstijlkeuzes.

Over Diederik

Diederik heeft een medisch-wetenschappelijke achtergrond. In zijn vrije tijd schrijft hij onder andere over gezondheidskwesties voor Human Nature.

Bronnen

Halliwell, B. (1990). How to characterize a biological antioxidant. Free radical research communications, 9(1), 1-32.

Matés, J. M., Pérez-Gómez, C., & De Castro, I. N. (1999). Antioxidant enzymes and human diseases. Clinical biochemistry, 32(8), 595-603.

Birben, E., Sahiner, U. M., Sackesen, C., Erzurum, S., & Kalayci, O. (2012). Oxidative stress and antioxidant defense. World Allergy Organization Journal, 5(1), 9-19.

Decker, E. A. (2002). Antioxidant mechanisms. Food lipids: chemistry, nutrition, and biotechnology, (Ed. 2), 517-542.

Antolovich, M., Prenzler, P. D., Patsalides, E., McDonald, S., & Robards, K. (2002). Methods for testing antioxidant activity. Analyst, 127(1), 183-198.

Miller, N. J., Sampson, J., Candeias, L. P., Bramley, P. M., & Rice-Evans, C. A. (1996). Antioxidant activities of carotenes and xanthophylls. FEBS letters, 384(3), 240-242.