Ik herinner me nog precies de dag dat ik de brief kreeg: ik was ingeloot. Iedereen om me heen ging ervan uit dat ik het avontuur zou aangaan, alsof de keuze al voor me gemaakt was. 

Maar voor mij was het allesbehalve vanzelfsprekend. Wekenlang twijfelde ik. Pas op het nippertje besloot ik ervoor te gaan, vastberaden om door te zetten, zelfs als dat jarenlange studie betekende. 

Toch knaagde er iets. 

Elk jaar vroeg ik me af: is dit echt wat ik wil? Zelfs mijn studieadviseur was verbaasd – ik haalde al mijn toetsen, maar bleef twijfelen. 

En ik was niet de enige. Twijfels zijn onder geneeskundestudenten en jonge artsen geen uitzondering: 60% van de studenten overweegt te stoppen, en 30% van de arts-assistenten voelt zich na afstuderen niet thuis in het vak. 

Na jarenlang wikken en wegen besloot ik uiteindelijk toch te stoppen met geneeskunde – om zeven belangrijke redenen.

1. Je Hebt Geen Leven meer

De moeder van een vrouwelijke arts had kanker. Ze wilde graag wat meer tijd met haar dochter doorbrengen, maar een specialist zei tegen haar: “Familie en geneeskunde gaan niet samen.” 

Hoe durft iemand zoiets te zeggen? Dit is helaas een extreem voorbeeld van de werkhouding van artsen, waarbij het werk je persoonlijke leven vaak volledig overschaduwt.

Als geneeskundestudent werd je constant aan deze realiteit herinnerd. Toen ik een bepaald moment echt naar mijn zin had, werd mij verteld: “Geniet er maar van, want vanaf de coschappen heb je geen leven meer.” 

Deze opmerking staat haaks op het feit dat ik juist wilde investeren in een leuke en mooie toekomst, in plaats van andersom.

En in veel gevallen blijkt zijn uitspraak ook de waarheid te zijn. Na een dag coschappen lopen moest ik geregeld ’s avonds nog studeren voor tentamens, en na een tentamen ging ik direct terug naar de afdeling, zonder ooit echt rust te krijgen. 

Je had het zo druk dat je geen tijd had om te twijfelen. Het voelde als een eindeloze ratrace, zonder ruimte voor iets anders.

Veel mensen willen daarom huisarts worden: dan heb je nog tijd voor een sociaal leven. Maar helaas wordt huisartsgeneeskunde vaak gezien als een “plan B” voor degenen die niet kiezen voor iets “zwaarders” zoals neurochirurgie. 

Bovendien wordt ook de verantwoordelijkheid en werkdruk bij huisartsen vaak nog erg onderschat.

Begrijp me niet verkeerd: geneeskunde is het mooiste vak ter wereld. Maar de cultuur die ermee gepaard gaat, leidt soms tot levensbedreigende situaties. 

Alles stilzwijgend accepteren maakt je feitelijk medeverantwoordelijk voor de situatie. Taboes doorbreken en politieke veranderingen teweegbrengen is noodzakelijk wanneer het anders ten koste zou gaan van de patiënt.

Het contrast met andere beroepen is enorm groot. Een ambtenaar zoals mijn vader meldt zich ziek zonder al te grote problemen, maar een arts? 

Als jij je ziek meldt, krijgt je collega dubbel werk. Een arts vertelde me eens dat hij zelfs werkte terwijl hij aan het overgeven was!

En in sommige gevallen wordt de burn-out van artsen zelfs ingecalculeerd door maatschappen, zodat ze daarna gewoon iemand anders kunnen inhuren.

Dit leidt helaas te vaak tot het klassieke verhaal: ouders die hun kinderen niet zien opgroeien. En het ergste is dat je er niks aan kunt doen. 

Je kunt niet zomaar parttime werken, want je hebt voor die opleidingsplek gevochten. Je bent schaars, er is in je geïnvesteerd, dus je moet doorgaan, ook al gaat dat ten koste van alles. 

In wezen offer je je eigen leven op voor je werk, terwijl dat niet nodig zou zijn als de overheid niet zo zou bezuinigen op de zorg. Laten we eerlijk zijn: op gezondheid mag je niet bezuinigen.

Grappig genoeg werk ik nu meer uren dan een medisch specialist, maar dat is mijn eigen keuze. Tijdens geneeskunde werd dat als vanzelfsprekend gezien. Ik merkte dat er soms vreemd op werd gekeken als ik benoemde dat ik waarde hechtte aan mijn privéleven.

“This wasn’t what I signed up for.”

En hier zit ik dan, de harde realiteit onder ogen ziend. Geneeskunde voelt soms als een eindeloze race zonder pauze. Je leert steeds vaker uit angst in plaats van passie vanwege een constant gevoel van spanning. Enorm zonde, aangezien het, zoals ik al eerder gezegd heb, het mooiste vak is dat er is. 

Het is ironisch: artsen werken 60 uur per week om anderen gezondheidsadvies te geven, terwijl ze zelf dondersgoed weten hoe belangrijk het is om stress te vermijden, goed te slapen en gezond te leven. Toch is het voor hen vaak lastig om dit advies zelf op te volgen.

2. Van Kinderdroom Naar Realiteit

Als je geneeskunde studeert, kun je jezelf steeds meer dingen zien rechtvaardigen om je ultieme doel te bereiken: arts worden. 

Zodra je eenmaal diep in de opleiding zit, grijpen velen op zware momenten terug naar een ‘diepgaande’ jeugdherinnering om door te zetten, waarbij niet iedereen zijn eigen grenzen kan blijven bewaken.

En het is niet gek dat mensen het niet eens van zichzelf doorhebben. De geneeskundeopleiding is niet verantwoordelijk voor jouw persoonlijke ontwikkeling, alleen voor jouw ontwikkeling als arts. 

Maar in de praktijk zijn eerstejaars vaak pas 18 jaar en hebben ze door de enorme studiedruk geen tijd voor zelfreflectie of persoonlijke groei.

Bij elk beroep is het belangrijk dat je professionaliteit uitstraalt. Bij het beroep van arts is het uitstralen van deze expertise natuurlijk extra belangrijk; je wilt geen arts aan je bed hebben die duidelijk twijfelt over zaken die mogelijk levensbepalend kunnen zijn. 

Tegelijkertijd zal iedereen begrijpen dat ook artsen niet met deze kennis geboren worden en ook zij – ook op belangrijke momenten – echt kunnen twijfelen over hun handelen. 

Ik heb gezien dat veel artsen in het diepe gegooid worden en regelmatig echt niet precies weten waar ze mee bezig zijn, iets waar je niet graag al te lang bij stil wilt staan…

3. Waarom Moeilijk Binnenkomen Niet Altijd Beter Is

Er is een paradox in de geneeskunde: het feit dat iets moeilijk te bereiken is, maakt het niet automatisch de moeite waard. De enorme vraag naar opleidingsplekken maakt het niet per definitie waardevol.

Ik herinner me een meisje met dyslexie in de opleiding die voor elk tentamen wekenlang slecht sliep door de stress. Ze wijdde haar hele leven aan geneeskunde en haalde haar toetsen met hakken over de sloot. 

Ik kan niet alle voorbeelden in deze tekst beschrijven, maar ik heb helaas te vaak aan medestudenten moeten vragen of ze hier uiteindelijk wel gelukkig van werden.

De schaarste aan opleidingsplekken creëert een tegenstrijdige sfeer waarin je enerzijds geprezen wordt voor je ‘geluk’ om een plek te hebben, maar anderzijds wordt verteld dat je nu jarenlang zult afzien.

Iemand die bijvoorbeeld chirurg wilt worden, heeft een lange, zware weg af te leggen. Je begint met 6 jaar vwo, wordt ingeloot, volgt een basisopleiding van 6 jaar, doet 4 jaar promotieonderzoek, en daarna nog eens 6 jaar opleiding om daadwerkelijk als chirurg aan de slag te kunnen. 

Dat betekent dat je 22 jaar verder bent voordat je écht goed gaat verdienen – en dat is als alles volgens plan verloopt.

Desondanks denken scholieren dat artsen snel rijk worden. Maar als je de tientallen jaren aan studie meerekent, valt het salaris helaas tegen. Een arts-assistent verdient in het begin niet veel meer dan een vakkenvuller, en de verwachting dat je als arts op korte termijn rijk zult worden, is vaak onrealistisch.

De gemiddelde arts in Nederland verdient €6.500 bruto per maand, een bedrag dat na 10 jaar kan oplopen tot €8.000. Chirurgen die als zzp’er werken, kunnen zelfs tot €20.000 per maand verdienen. Maar na 22 jaar van je leven gewijd te hebben aan studie en werk, blijft het natuurlijk de vraag: is het echt de moeite waard?

Wat velen zich niet realiseren, is hoe intensief de geneeskundeopleiding is; het is niet te vergelijken met andere universitaire studies. Zo vertelde een student die eerder rechten studeerde dat hij tentamens soms een dag van tevoren kon voorbereiden – iets wat je in geneeskunde echt niet durft te proberen.

4. Je Wordt Een Schim Van Jezelf

Leid jij je eigen leven, of dat van anderen? Het leven dat je ouders, geliefden, collega’s of werkgever voor je willen, of misschien zelfs verwachten? 

Het is nooit te laat om je eigen doelen na te jagen en een leven te leiden dat niet door anderen wordt bepaald. Je leeft maar één keer. Ga je 40 jaar van je leven wijden aan een baan? Is die baan echt die tijd van jouw leven waard? 

Ik kan deze vraag niet voor een ander beantwoorden. Tegelijkertijd wordt dit naar mijn idee veel te weinig besproken; het lijkt een taboe te zijn. 

Een studiegenoot, waar ik regelmatig samen mee studeerde, kwam altijd gemotiveerd over. Tot het moment waarop ik verbaasd hoorde dat hij met de opleiding gestopt was. 

Na drie jaar studeren gaf hij toe dat deze carrière van hem verwacht werd en zijn hart hier eigenlijk helemaal niet lag. Iets dat voorkomen had kunnen worden, als we ons meer uit durven te spreken?

Dit brengt ons bij rust, reflectie en herstel. Na alles wat je meemaakt, zou je juist tijd moeten krijgen om het te verwerken. Maar in de geneeskunde is daar simpelweg geen ruimte voor. Je maakt heftige dingen mee, maar er is te weinig tijd om stil te staan bij wat je doormaakt.  

Dit kan leiden tot artsen die het menselijke aspect in de zorg uit het oog lijken te verliezen.

Ik had moeite met de onnatuurlijke omgangsvormen, het rollenspel en het taboe van de ongemakken die hierbij kunnen ontstaan. Ik herinner me een casus waarbij een rectaal toucher moest worden gedaan. 

Sommige studenten reageerden ongemakkelijk. De specialist zei onmiddellijk: “Alles is leuk om te doen!” En daarmee was het gesprek voorbij, en werd het taboe alleen maar versterkt.

Het is heel belangrijk om altijd – in welke situatie dan ook – kritisch te blijven, voor jezelf, maar zeker ook in het belang van anderen. Ik heb meermaals gezien dat dit helaas juist afgestraft werd. 

Veel medestudenten waren zichzelf aan het uitputten en ik heb te vaak gezien dat er over hun grenzen heen werd gegaan. Het is belangrijk dat je voor deze studie sterk in je schoenen staat. 

Luister daarom naar je gedachten en je lichaam; zet alles op een rijtje. Hoewel ik veel nadacht, probeerde ik toch geforceerd door te gaan. Elk jaar op geneeskunde waarin ik twijfelde, dacht ik dat het goed was om tegen mijn gevoel in te gaan, in de hoop dat dit in de loop der tijd minder zou worden. 

Maar dat gebeurde niet.

Ik speel uiteraard advocaat van de duivel – ook andere studies en beroepen kunnen erg zwaar zijn. Maar de lange opleiding in de geneeskunde maakt dit effect veel sterker.

5. Je Leven Glipt Uit Je Handen

In plaats van dat je elk jaar meer controle over je leven krijgt, kan het voelen alsof je het steeds meer verliest. Beslissingen worden vaker door anderen genomen, en als je tegen de stroom ingaat, kan dat gevolgen hebben voor je carrière.

Artsen bevinden zich hierdoor soms in een lastig parket. Hoe langer je in het systeem werkt, hoe meer je hebt opgebouwd en hoe groter de drempel wordt om dat op het spel te zetten. 

Dit kan ertoe leiden dat sommigen kiezen voor de veilige weg of diplomatieke antwoorden geven. Het systeem kan je leren om strategisch om te gaan met kritiek: je spreekt makkelijker iemand tegen die minder ervaring heeft, maar denkt twee keer na voordat je iemand boven je tegenspreekt.

Ook maakt het lange traject toekomstplannen een stuk lastiger dan bij andere beroepen. Terwijl mensen in je omgeving huizen kopen, relaties opbouwen en stabiele levens creëren, sta jij stil. 

Je kunt pas verder als je eindelijk kunt specialiseren. Maar waar? Dat weet je ook niet. Je hebt hierin geen controle. Normaal gesproken kunnen mensen in hun twintiger jaren een huis kopen als ze dat willen. Maar voor geneeskunde geldt dat vaak pas in je dertiger jaren. 

Voor een opleidingsplek moet je meestal verhuizen, en je hebt geen keuze. Ik sprak een specialist in opleiding die, zelfs op dat moment in haar carrière, nog niet wist waar ze binnenkort zou wonen.

Je moet je realiseren dat de zekerheden die bij andere beroepen vaak vanzelfsprekend zijn, bij geneeskunde ontbreken. Je moet hier echt volledig achter staan. 

Hoewel ik misschien negatief overkom, wil ik dat mensen een weloverwogen keuze maken, zodat ze later geen spijt krijgen van een beslissing waar ze diep van binnen niet achter stonden.

Op de middelbare school haalde ik alles moeiteloos, nooit een onvoldoende. Ook de geneeskundeopleiding kwam ik elk jaar zonder problemen door. Maar het kantelpunt ontstond toen mijn langetermijnrelatie uitging. 

Ik miste toen één les die eigenlijk niet gemist mocht worden. Vanwege mijn privésituatie had ik op coulance gehoopt in de vorm van een inhaalmoment of een alternatieve opdracht. 

Helaas was niets minder waar; ik kreeg te horen dat ik een jaar vertraging opliep. Ook hier wil ik mensen voor waarschuwen: weet dat de opleiding heel hard kan zijn. Ik heb me hierin enorm machteloos gevoeld.

6. Bloed Aan Je Handen

De coschappen op de spoedeisende hulp vond ik geweldig. Ze waren ontzettend leerzaam en dynamisch. Maar vaak was er geen tijd voor pauze of om even iets te eten. 

Je zou het bijna niet geloven, maar ’s nachts moesten maar twee artsen de hele spoedeisende hulp draaiende houden. 

Het is schrijnend dat dit als normaal wordt beschouwd. Geen wonder dat artsen onder zulke omstandigheden minder goed functioneren en soms fatale fouten maken. 

Als je een keer ’s nachts in een ziekenhuis bent, zou je je af kunnen vragen hoelang de dienstdoende arts eigenlijk al gewerkt heeft. En daarop voortbordurend: hoe scherp zou diegene dan nog zijn?

Hoe is het mogelijk dat vrachtwagenchauffeurs om de paar uur een pauze moeten nemen voor hun eigen veiligheid, maar artsen 24-uursdiensten mogen (soms moeten) draaien? 

Het is voor mij tot op de dag van vandaag nog steeds onduidelijk waarom artsen (en indirect dus ook de patiënten) hierin niet veel beter beschermd worden.

Ik wil geen bloed aan mijn handen hebben. Daarom heb ik helaas afscheid genomen van dit systeem. Als de omstandigheden anders waren geweest, zou ik misschien spoedeidendehulparts geworden zijn. 

Deze gedachte doet pijn. 

Als ik was doorgegaan, wist ik precies waar ik zou eindigen: op een punt zonder weg terug. Ik kan mezelf niet meer in de spiegel aankijken wetende dat ik fouten zou maken, simpelweg omdat er niet voor je gezorgd wordt. 

Je kunt je werk niet goed doen als je mentaal en fysiek uitgeput bent, en de vooruitzichten zijn allesbehalve rooskleurig. 

Met deze tekst hoop ik dat mensen zichzelf vragen gaan stellen. 

Als arts kan het lastig zijn om op je 50e eindelijk rust te nemen, omdat de druk en verantwoordelijkheden van het vak soms de mogelijkheid uitsluiten. 

Denk hier nu over na, want elk jaar word je afhankelijker en mis je de kans om echt op eigen benen te staan. In andere carrières heb je vaak meer vrijheid om je eigen tijd te bepalen en pauzes te nemen wanneer je die nodig hebt.

7. Een Wereld Van Afgunst

Ik herinner me nog goed dat een arts kritiek kreeg omdat hij op vrijdag vrij nam voor een langer weekend. Er werd zelfs gesuggereerd dat het verdacht was, alsof hij iets verkeerds deed. 

Gelukkig zijn er ook een hoop fijne artsen, maar het weerspiegelt voor mij helaas goed wat een houding er op veel afdelingen heerst. 

De zorg wordt vaak gepresenteerd als een multidisciplinaire samenwerking, maar in werkelijkheid werken veel artsen onvoldoende samen. 

Iedereen heeft het al druk genoeg, waardoor werk vaak wordt afgeschoven op een ander. Dit gaat vanzelfsprekend ten koste van de werksfeer.

Andere Oorzaken Waarom Mensen Stoppen

Er zijn verschillende andere redenen waarom mensen besluiten te stoppen met geneeskunde.

Ten eerste is er het probleem van twee linkerhanden. Je wordt met weinig praktische ervaring de praktijk in gestuurd, wat veel co-assistenten onzeker maakt. 

Dit komt doordat de opleiding weinig praktijklessen biedt. Je krijgt een breed scala aan theorielessen, maar de ontwikkeling van praktische vaardigheden blijft vaak achter. 

Je leert veel over zeldzame aandoeningen, maar in de praktijk kom je deze nauwelijks tegen. Dit is een lastige afweging: je krijgt veel kennis, maar de toepasbaarheid is vaak beperkt. 

Ik heb helaas van veel medestudenten gehoord dat ze in huilen zijn uitgebarst tijdens de coschappen. Deze studenten zijn niet gek of onzeker; er werd veel (eigenlijk TE veel) van ze verwacht. 

Daarnaast is het oude “Doctor knows best”-principe verleden tijd. Tegenwoordig gaan patiënten veel vaker tegen je in, waardoor je je vak niet altijd kunt uitoefenen zoals je zou willen. Het komt ook regelmatig voor dat patiënten door internet voor eigen dokter spelen en zelf onderzoeken of medicatie eisen tijdens het spreekuur.

De laatste redenen waarom mensen besluiten te stoppen, zijn onder andere de enorme verantwoordelijkheid die je al op jonge leeftijd krijgt, het constante gevoel van achterlopen en de onzekerheid over je keuzes.

De beperkte ruimte voor persoonlijke groei vond ik jammer, terwijl ik me vaak een radertje voelde in een groot, onpersoonlijk systeem.

Daarnaast was er geen duidelijk uitzicht op de toekomst, wat het voor mij nog moeilijker maakte om te bepalen welke richting ik op moest en hoe lang ik vastzat in dit systeem. 

Deze factoren speelden mee in mijn beslissing om geneeskunde achter me te laten. Het was geen makkelijke keuze, maar soms is het noodzakelijk om je gezondheid en welzijn voorop te zetten.

Jullie zijn de Oorzaak

Ik herinner me een coassistent die ’s morgens vroeg op de afdeling arriveerde en pas om tien uur ’s avonds toestemming kreeg om naar huis te gaan. Met een bleek gezicht, op het randje van een burn-out, zei ze me dat ze dit “helemaal niet erg” vond. 

Maar je zag de leugen in haar ogen. Ik zei tegen haar dat ze eraan onderdoor ging en eerlijk tegen zichzelf moest zijn.

Zelf ging ik naar huis zodra ik mijn uren volgens de wettelijke richtlijnen had voldaan (maar vergis je niet, ik maakte weken van 55 uur). Als daar problemen mee waren, konden ze dat tegen me zeggen. 

Maar omdat de meeste coassistenten dit wel accepteerden, leidde dit bij mij soms tot confrontaties. 

Het is heel lastig dat er wel regels zijn die je hierin zouden moeten beschermen, maar ze zijn helaas volkomen nutteloos als ze niet worden opgevolgd of zelfs genegeerd worden. 

In feite blijft deze cultuur in stand doordat iedereen zichzelf blijft uitputten; het blijft de norm, met alle gevolgen van dien. 

Ik zou graag willen zeggen: jullie zijn dus eigenlijk zelf de oorzaak. 

Helaas besef ik me maar al te goed dat een echte staking in een ziekenhuis (of het uitstellen van belangrijke patiëntenzorg vanwege een te hoge werkdruk) hele andere gevolgen heeft dan een staking in de meeste andere sectoren.

Daarom moet verandering echt van bovenaf komen. Wat ik helaas niet snel zie veranderen…

Tijd Voor Verandering 

Geneeskunde is het mooiste vak dat er bestaat. Ik heb een haat-liefdeverhouding met dit vak, maar ik houd ervan. Het heeft me bijzondere ervaringen gegeven, lessen van inspirerende leraren, en me voor de rest van mijn leven in positieve zin gevormd. 

Herinneringen aan geneeskunde gaan nog steeds samen met emoties en nostalgie. Geweldige, gedreven leraren die, ondanks hun overvolle werkweek, tijd voor ons maakten. Je voelde hun passie en toewijding.

Los van de eerder genoemde schaduwkanten, sloten veel aspecten in de geneeskunde perfect bij mij aan. Met bijna alle studenten was het mogelijk om hechte vriendschappen te vormen. 

Het vak bracht me werkethiek bij: levenslang leren, elke dag als eerste opstaan en als laatste naar bed gaan. Het voelde echt alsof ik in Grey’s Anatomy zat, waar je vaak uit je comfortzone moest gaan, maar juist in die situaties vindt de meeste persoonlijke en professionele ontwikkeling plaats.

De meest gedreven en moedige mensen die ik heb ontmoet, waren allemaal artsen. We kunnen simpelweg niet zonder hen. Maar sommige zaken moeten veranderen, te beginnen met het wegnemen van taboes. 

Durf erover te praten. Het gaat om de grootste levensbeslissingen, over waar jij je hele leven aan gaat wijden. Maak (onverantwoorde) situaties bespreekbaar en zorg dat je een gelukkig leven leidt.

Als je twijfelt, bouw dan aan dat plan B. Met de discipline die je door geneeskunde hebt ontwikkeld, kun je heel ver komen. 

Kijk goed om je heen en ontdek of de alternatieven je aanspreken. Alles is natuurlijk relatief. Zie je jezelf op kantoor zitten of een andere baan uitvoeren? Hoe standaard het ook klinkt, ontdek jezelf door je aan verschillende werelden bloot te stellen en verschillende werksferen te proeven.

Ik heb nooit echt afscheid genomen van geneeskunde, en ik zal dat ook nooit doen. Het is een deel van wie ik ben, en elke dag ben ik ermee bezig.

Take home message

Dus, is ingeloot worden een zegen of een vloek?

Voor mij was het een zegen die mijn bewondering voor het menselijk lichaam alleen maar vergroot heeft. Ik ben dankbaar voor alle lessen die ik heb gekregen van verschillende medici, die ik uiteindelijk aan mijn ziektebed zou willen hebben.

Van de snijzaal tot de inspirerende artsen die ik heb ontmoet, geneeskunde is de meest bijzondere opleiding ter wereld. Ik zou het voor geen goud gemist willen hebben. Geneeskunde heeft mijn perspectief veranderd en mij gevormd tot wie ik nu ben.

Hopelijk wordt de medische wereld gezonder, en verandert het van een vloek weer in een zegen, en komt de droom van artsen in spe weer tot leven. En vergeet niet: voor veel artsen is hun werk zo leuk dat ze al die uren graag maken.

Zoals je hebt gelezen, heb ik veel frustratie op papier gezet, dingen die ik persoonlijk heb doorgemaakt. Met het laatste gedeelte hoop ik in het artikel een balans te hebben gecreëerd.

Vond je dit interessant? Dan vind je de video’s op mijn YouTube-kanaal wellicht ook interessant, waarin ik meer van zulke beladen onderwerpen bespreek (die veel anderen liever niet aangaan).