Geschreven door Dirk Cornelis, BSc
De helft van de Nederlanders van 18 jaar en ouder heeft overgewicht. De oorzaak is eigenlijk vrij simpel: het komt neer op de balans tussen “calories in vs. calories out”.
Met andere woorden, als je meer calorieën eet dan je verbrandt, kom je aan. Dit kan komen doordat je te veel eet en/of te weinig beweegt. Dat is eigenlijk de kern ervan.
Naast de humoristische zelfverklaringen zoals “dikke botten” of “babyvet”, zijn er ook veel excuses die mensen serieus nemen.
Als je echt iets aan je gewicht wilt veranderen, moet je je bewust worden van deze excuses en leugens die we onszelf vertellen.
Want als we externe factoren de schuld blijven geven, zullen we dezelfde resultaten blijven behalen.
Dus, wat zijn meest gehoorde smoesjes over afvallen?
KORT ANTWOORD
De meest voorkomende excuses die mensen gebruiken zijn onder andere: genetische aanleg, ‘Gezond eten is te duur’, ‘Ik heb een langzame stofwisseling’, ‘Ik eet te veel fruit’, ‘Ik wil niet ondervoed raken’, ‘Ik wou vandaag vetarm eten, maar mijn kinderen wilden pizza’, ‘Ik heb geen tijd om te sporten’, ‘Dit is het gewicht dat mijn lichaam wil hebben en dat kan ik niet veranderen’, ‘Ik ben ouder dus dan is het moeilijker om gewicht te verliezen’, ‘Het programma dat ik volg werkt niet’, ‘Als ik afval komt het altijd weer terug als een jojo dus ik stop ermee’, ‘Als ik afval zullen mijn vriendinnen met overgewicht zich geïntimideerd voelen’, ‘Ik heb meer hongerhormonen’, ‘Ik heb geen zelfcontrole’, ‘Ik houd veel vocht vast’, ‘Sommige mensen hebben liever grote partners’, ‘Het zijn allemaal spieren‘, ‘Als ik maar meer tijd had, zou ik regelmatig sporten’, ‘Mijn kleren krimpen in de droger’, ‘Ik heb gesport dus ik mag eten wat ik wil’, ‘Ik weet niet wat ik moet doen om af te vallen’, ‘Lidmaatschap van de sportschool is te duur’, ‘Telkens als ik van plan ben om te sporten of gezond te eten, komt er weer iets tussen’, ‘Sporten doet pijn’, ‘Ze maken kleding steeds strakker’, ‘Ik ga morgen beginnen met afvallen’, ‘Ik houd van junkfood’, ‘Ik wil niet in mijn eentje sporten’, ‘Ik heb een blessure’, ‘De weegschaal is kapot’.” En welk excuus gebruik jij of iemand in jouw omgeving het vaakst?
Sommige excuses zijn zeker legitiem. Onderzoek wijst uit dat ongeveer 4% van de gevallen van overgewicht genetisch bepaald is, terwijl naar schatting 40% tot 70% van obesitas erfelijk is. (Overgewicht wordt gedefinieerd als een BMI van 25 of hoger, obesitas als een BMI van 30 of hoger.) De mate waarin genetische aanleg een rol speelt, kan sterk variëren: bij sommige mensen is deze aanleg voor 25% bepalend, terwijl het bij anderen tot wel 70-80% kan uitmaken.
Er zijn tussen de 200 en 500 specifieke genen geïdentificeerd die bijdragen aan overgewicht. Deze genen hebben invloed op zaken als eetlust, metabolisme, verzadigingsgevoel, en zelfs de manier en locatie van vetopslag in het lichaam. Bovendien hebben sommige mensen een grotere aanleg om voedsel te gebruiken als middel om stress te verminderen.
Dit artikel onthult alle oorzaken van overgewicht en benoemt welke andere excuses gerechtvaardigd zijn.
Wat zijn de oorzaken van overgewicht?
Overgewicht heeft veel oorzaken. Het komt vaak door een combinatie van genetica, levensstijl, voeding, en soms ook medische of sociale factoren.
1. Slaaptekort. Als je niet genoeg slaapt, kan dat invloed hebben op je honger- en verzadigingshormonen. Je kunt meer honger hebben en meer eten dan je nodig hebt. Dat kan leiden tot gewichtstoename.
2. Psychologische factoren. Sommige mensen gaan meer eten als ze zich gestrest of verdrietig voelen. Ze gebruiken eten als troost. Dat kan leiden tot te veel eten en gewichtstoename. Problemen zoals depressie en angst kunnen ook invloed hebben op je eetgedrag en ervoor zorgen dat je aankomt.
3. Levensstijl. Als je niet veel beweegt en vooral veel stilzit, dan is de kans groot dat je aankomt. Beweging helpt je calorieën te verbranden en je gewicht te beheersen. Dus als je niet veel beweegt, kan het zijn dat je meer calorieën binnenkrijgt dan je lichaam nodig heeft, en dat zorgt voor extra kilo’s.
Weetje
Wist je dat in Nauru maar liefst 94,5% van de bevolking te kampen heeft met overgewicht, en dat 66% van de 55-plussers lijdt aan diabetes? Lees hier het volledige artikel.
4. Genetica. Sommige mensen hebben gewoon pech als het om genen gaat. Ze erven genen die hun metabolisme vertragen of hun vermogen om vet te verbranden verminderen. Dat betekent dat ze meer kans hebben om aan te komen, zelfs als ze hetzelfde eten als anderen.
5. Voeding. Als je veel eet van voedsel dat vol zit met suiker, vet en bewerkte ingrediënten, dan is de kans groot dat je aankomt. Dat soort eten zit boordevol calorieën maar heeft weinig voedingswaarde. Als je daar te veel van eet, stapelen de calorieën zich op en komen de kilo’s erbij.
6. Hormonale onbalans. Soms kunnen problemen met je hormonen ervoor zorgen dat je aankomt. Hormonen reguleren je stofwisseling en je eetlust. Als er iets mis is met je hormonen, kan dat ervoor zorgen dat je lichaam meer vet opslaat en dat je hongeriger wordt, wat kan leiden tot gewichtstoename.
7. Omgevingsfactoren. Waar je woont en werkt kan ook van invloed zijn op je gewicht. Als er veel fastfoodrestaurants in de buurt zijn en je niet veel toegang hebt tot gezond voedsel, dan is de kans groter dat je ongezond eet en aankomt.
8. Medische aandoeningen. Soms kunnen gezondheidsproblemen ervoor zorgen dat je aankomt. Problemen zoals een traag werkende schildklier of hormonale stoornissen kunnen je stofwisseling vertragen en ervoor zorgen dat je meer vet opslaat.
9. Sociale en economische factoren. Als je niet veel geld hebt of weinig weet over gezond eten en bewegen, dan kan dat ook invloed hebben op je gewicht. Mensen met een lage sociaaleconomische status hebben vaak minder toegang tot gezond voedsel en kunnen daardoor eerder aankomen.
Dus, overgewicht heeft veel oorzaken. Het komt vaak door een combinatie van genetica, levensstijl, voeding, en soms ook medische of sociale factoren.
Gegronde excuusjes
Van de genoemde excuses kunnen enkele gegrond zijn.
Ouder worden maakt afvallen moeilijker. Metabolisme vertraagt meestal naarmate mensen ouder worden, wat gewichtsverlies bemoeilijkt. Maar het is nog steeds mogelijk om af te vallen met gezonde voedingskeuzes en regelmatige lichaamsbeweging. Het kan wat meer inzet vergen, maar het is zeker haalbaar.
Gezond eten is te duur. Voor sommige mensen kan de prijs van gezond voedsel een belemmering zijn. Maar er zijn manieren om binnen een beperkt budget gezonde voedingskeuzes te maken, zoals het kiezen van seizoensgebonden en lokale producten, het kopen van in bulk en het vermijden van bewerkte voedingsmiddelen.
Geen tijd om te sporten. Een drukke levensstijl kan het moeilijk maken om tijd vrij te maken voor lichaamsbeweging. Het is echter belangrijk om te erkennen dat lichaamsbeweging niet per se lang hoeft te duren. Zelfs korte periodes van lichaamsbeweging kunnen voordelen bieden. Het vinden van activiteiten die je leuk vindt en ze in je dagelijkse routine opnemen, kan ook helpen.
Blessures. Blessures kunnen het moeilijk maken om te sporten, maar het is belangrijk om alternatieve vormen van lichaamsbeweging te vinden die geen druk uitoefenen op het geblesseerde gebied. Het kan ook helpen om professionele begeleiding te zoeken bij het herstel en het veilig hervatten van lichaamsbeweging.
Het is cruciaal om realistische doelen te stellen en kleine, haalbare veranderingen aan te brengen in levensstijl en gewoonten om gezondheid en welzijn te bevorderen.
Take home message
Ongeveer de helft van de Nederlanders van 18 jaar en ouder kampt met overgewicht, wat hoofdzakelijk te wijten is aan de simpele balans tussen calorieën inname en verbruik.
De kern ervan is dat als je meer calorieën binnenkrijgt dan je verbrandt, je aankomt.
Naast de grapjes die mensen maken over hun eigen overgewicht, zoals zeggen dat ze “dikke botten” hebben of nog last hebben van “babyvet”, nemen mensen ook serieus diverse excuses aan voor hun overgewicht.
Bewustwording van deze excuses en leugens is essentieel voor wie echt iets aan zijn gewicht wil doen.
Dus wat zijn de meest gebruikte smoesjes over afvallen?
Populaire smoesjes zijn onder meer genetische aanleg, de dure prijzen van gezond eten, trage stofwisseling en tijdsgebrek voor sporten.
Het is belangrijk om te beseffen dat sommige excuses gerechtvaardigd zijn, zoals genetische aanleg die ongeveer 4% van de gevallen van overgewicht uitmaakt.
Om over zulke onderwerpen te blijven schrijven, is de steun van de lezers cruciaal.
Over Diederik
Bronnen
Jebb, S. (2004). Obesity: causes and consequences. Women’s health medicine, 1(1), 38-41.
Martinez, J. A. (2000). Body-weight regulation: causes of obesity. Proceedings of the nutrition society, 59(3), 337-345.
Apovian, C. M. (2016). Obesity: definition, comorbidities, causes, and burden. Am J Manag Care, 22(7 Suppl), s176-85.
