Als typische Nederlander schraap ik altijd het zwarte deel van mijn eten, want mij is ontelbaar veel keren verteld dat aangebrand eten kanker kan veroorzaken.
Maar zijn deze angsten wel terecht? Dus is aangebrand eten schadelijk? En is aangebrand eten kankerverwekkend?
KORT ANTWOORD
Volgens Kankeronderzoek Verenigd Koninkrijk zal de chemische stof acrylamide in verbrand voedsel de kans op kanker waarschijnlijk niet verhogen. Hoewel hoge doses acrylamide bij proefdieren kanker veroorzaakten, liggen de hoeveelheden die mensen via voedsel binnenkrijgen veel lager.
Eveneens toonde deze meta-analyse van 32 studies aan dat acrylamide uit voeding niet gerelateerd is aan het risico op de meest voorkomende vormen van kanker. Verder liet deze systematische review van 63 studies zien dat sommige studies wel een verband vonden, maar de meerderheid niet.
Dit had ik eerlijk gezegd niet verwacht.
Echter, verbrand voedsel kan ook PAK’s (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen) en HCA’s (Heterocyclische Aminen) bevatten, die helaas nog niet zo goed onderzocht zijn als acrylamide.
Met deze onzekerheid ga ik het niet in mijn mond stoppen.
Toen moest ik ineens denken aan een Italiaans broodje dat ik at met een verbrande rand. Iemand zei toen: “Alleen verbrand vlees is erg, verbrand brood kun je gewoon eten.” Daar zit een kern van waarheid in. Acrylamide ontstaat namelijk bij het verhitten van zetmeelrijke voedingsmiddelen zoals aardappelen, brood en granen. PAK’s en HCA’s vormen zich daarentegen bij het bereiden van vlees of vis op hoge temperaturen, zoals grillen, braden of barbecueën.
Daarom durf ik verbrande broodranden wel te eten, maar vermijd verbrand vlees ik.
Het is opvallend hoe vaak gezondheidsinstanties mij met achterhaalde info op het verkeerde been hebben gezet, maar ik denk nu het hele plaatje te zien.
In dit artikel leg ik uit welke schadelijke stoffen vrijkomen bij verbrand voedsel, welke schade ze kunnen veroorzaken in je lichaam, hoeveel ervan schadelijk kan zijn, en of er verschil is tussen voedingssoorten zoals groenten, vlees en noten wat betreft het risico.
De 3 Schadelijke Stoffen in Verbrand Voedsel
De zorgen over verbrand voedsel en het risico op kanker komen door bepaalde chemicaliën die ontstaan wanneer voedsel te lang verhit of verbrand wordt. Hier zijn de belangrijkste stoffen:
1. Acrylamide
Acrylamide is een chemische stof die ontstaat wanneer zetmeelrijke voedingsmiddelen, zoals aardappelen, brood of granen, worden blootgesteld aan hoge temperaturen. Dit gebeurt vooral tijdens bakken, braden of frituren. Acrylamide wordt gevormd door een reactie tussen suikers en een aminozuur genaamd asparagine.
Hoe gevaarlijk is acrylamide? Uit onderzoek blijkt dat acrylamide mogelijk kankerverwekkend is voor mensen. Dierproeven hebben aangetoond dat het tumoren kan veroorzaken, maar de exacte effecten bij mensen zijn nog niet volledig bewezen. Desondanks wordt aangeraden de inname van acrylamide zo laag mogelijk te houden.
Waar komt acrylamide vaak voor? Het zit vooral in voedingsmiddelen zoals chips, friet, toast, en koekjes die op hoge temperaturen zijn bereid.
Weetje
Het verbrande deel van voedsel kan zelfs een medicinale rol spelen! Houtskool, dat ontstaat door verbranding, werd historisch gebruikt als middel tegen vergiftiging en voor het zuiveren van water.
2. Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK’s)
PAK’s zijn een groep chemicaliën die worden gevormd wanneer vet of sappen van voedsel op een hete kookplaat, grill of open vuur terechtkomen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij barbecueën of roken van voedsel. De rook die daarbij ontstaat, bevat PAK’s, die zich aan het voedsel kunnen hechten.
Waarom zijn PAK’s schadelijk? Veel PAK’s zijn kankerverwekkend en kunnen schade toebrengen aan DNA. Regelmatige blootstelling aan deze stoffen kan het risico op bepaalde soorten kanker verhogen, zoals longkanker of maagkanker.
Hoe ontstaan PAK’s? Ze ontstaan vooral bij het koken van vlees, vis of gevogelte op zeer hoge temperaturen, vooral als het voedsel in direct contact komt met de vlammen.
3. Heterocyclische Aminen (HCA’s)
HCA’s worden gevormd wanneer vlees of vis op hoge temperaturen wordt gekookt, zoals bij grillen, braden of barbecueën. Ze ontstaan door de reactie van aminozuren, creatine (een stof die in spieren voorkomt) en suikers tijdens het kookproces.
Waarom zijn HCA’s riskant? HCA’s kunnen mogelijk het risico op kanker verhogen. Ze kunnen het DNA in cellen beschadigen, wat kan leiden tot de ontwikkeling van tumoren.
Wanneer vormen HCA’s zich? Vooral bij rood vlees, kip en vis die worden bereid op temperaturen boven 150 °C, zoals tijdens het grillen of frituren.
Hoe kun je de vorming van deze stoffen beperken?
Er zijn verschillende manieren om het risico te verkleinen:
- Vermijd oververhitten of verbranden van voedsel.
- Kies voor zachtere kookmethoden zoals stomen, koken of bakken op lage temperaturen.
- Draai vlees regelmatig om tijdens het grillen om directe blootstelling aan hoge temperaturen te verminderen.
- Verwijder zwarte, verbrande delen van het voedsel voordat je het eet.
- Marineer vlees vooraf, wat kan helpen de vorming van schadelijke stoffen te beperken.
Hiermee kun je de blootstelling aan deze schadelijke stoffen minimaliseren en gezonder eten.
Wat doet acrylamide met je lichaam?
Wanneer je acrylamide binnenkrijgt via voedsel, wordt het in je lichaam opgenomen en omgezet in een stof genaamd glycidamide.
Dit is een stof waarvan in laboratoriumonderzoeken is aangetoond dat het DNA kan beschadigen.
DNA-schade kan op de lange termijn leiden tot gezondheidsproblemen, zoals een verhoogd risico op kanker.
Daarom wordt acrylamide door internationale gezondheidsorganisaties als “mogelijk kankerverwekkend” beschouwd.
Dit betekent niet dat het bewezen schadelijk is voor mensen, maar er is voldoende aanleiding voor verder onderzoek.
Gelukkig is het risico bij een normaal voedingspatroon waarschijnlijk klein. De meeste onderzoeken die een verband tussen acrylamide en kanker laten zien, zijn uitgevoerd op dieren en met doses die vele malen hoger zijn dan wat je normaal via je voeding binnenkrijgt.
Voor mensen zijn de resultaten minder duidelijk. Studies hebben geen overtuigend bewijs geleverd dat acrylamide in de hoeveelheden die wij eten daadwerkelijk kanker veroorzaakt.
Naast de potentiële link met kanker kan acrylamide bij zeer hoge blootstelling, zoals in fabrieksomgevingen waar acrylamide wordt gebruikt, ook effecten hebben op het zenuwstelsel.
Bij zulke blootstelling kunnen mensen last krijgen van tintelingen, gevoelloosheid of spierzwakte.
Deze situaties zijn echter niet te vergelijken met hoeveelheden die je via je voeding binnenkrijgt.
Hoeveel acrylamide is schadelijk?
Er is geen duidelijke grens vastgesteld voor hoeveel acrylamide veilig is. Dat komt omdat het risico van acrylamide vooral afhangt van de hoeveelheid en frequentie waarmee je het consumeert.
Wat we wel weten, is dat acrylamide in laboratoriumonderzoeken schadelijk bleek te zijn bij dieren. Bij hoge doses leidde het tot DNA-schade en een verhoogd risico op kanker.
De hoeveelheden acrylamide die in dierproeven schadelijk bleken, liggen echter vele malen hoger dan wat een gemiddeld mens via voeding binnenkrijgt.
Toch adviseren experts om je blootstelling aan acrylamide zo laag mogelijk te houden, omdat zelfs kleine hoeveelheden op lange termijn mogelijk risico’s kunnen hebben.
Voor de meeste mensen is het risico waarschijnlijk klein. Naar schatting ligt de gemiddelde inname van volwassenen in Europa tussen de 0,3 en 0,8 microgram per kilogram lichaamsgewicht per dag.
Voor kinderen, die vaak meer gefrituurd voedsel eten in verhouding tot hun lichaamsgewicht, ligt dit iets hoger.
Kortom, een exacte grens voor wat schadelijk is, bestaat niet. Het risico van acrylamide lijkt bij normale consumptie klein, maar omdat de stof mogelijk schadelijk kan zijn, is het verstandig om bewust om te gaan met hoe je voedsel bereidt.
Kan je een verbrande pizza eten?
Een pizza die per ongeluk te lang in de oven heeft gestaan en zwart is geworden, kan een twijfelgeval zijn: eet je hem toch op, of gooi je hem weg?
Hoewel het verleidelijk kan zijn om hem niet te verspillen, is het goed om te weten wat de risico’s zijn van verbrande voeding.
Bij een verbrande pizza ligt de grootste zorg bij de zwartgeblakerde korst of de verbrande stukjes kaas. Het is vooral de mate van verbranding die bepaalt hoe schadelijk het kan zijn. Een licht aangebrande pizza, met slechts een paar donkere randjes, is waarschijnlijk geen probleem. Maar als grote delen van de pizza zwart zijn, kun je deze beter niet eten. Zwartgeblakerde delen bevatten de hoogste concentraties van schadelijke stoffen.
Mocht je een aangebrande pizza willen redden, kun je de verbrande stukjes voorzichtig wegsnijden of afkrabben. Het is niet ideaal, maar het kan helpen om het risico te verminderen.
Hoe verbrand voedsel kanker kan veroorzaken
Verbrand voedsel, dat schadelijke stoffen bevat zoals acrylamide, PAK’s en HCA’s, kan kanker in het lichaam veroorzaken door de volgende verschillende processen:
DNA-schade
Acrylamide: In het lichaam wordt acrylamide omgezet in een actieve stof die bekend staat als glycidamide. Deze stof kan direct binden aan het DNA in de cellen. Hierdoor ontstaan er adducten, oftewel chemische groepen die aan DNA binden. Deze bindingen kunnen veranderingen in de structuur van het DNA veroorzaken, wat op zijn beurt genetische mutaties kan veroorzaken. Deze mutaties zijn een belangrijke factor in het ontstaan van kankercellen.
Verhoogde oxidatieve stress
PAK’s en HCA’s: Beide groepen schadelijke stoffen kunnen bijdragen aan verhoogde niveaus van vrije radicalen in het lichaam. Vrije radicalen zijn instabiele moleculen die reactief zijn en schade kunnen veroorzaken aan celmembranen, eiwitten en DNA. Dit verhoogt de oxidatieve stress in cellen, wat kan leiden tot DNA-schade, ontstekingen en de mutaties die bijdragen aan kankervorming.
Ontsteking
Acrylamide: Kan ontstekingen in het lichaam bevorderen door interactie met cellen van het immuunsysteem, wat op zijn beurt kan bijdragen aan de ontwikkeling van chronische ontstekingen. Langdurige ontsteking kan het DNA beschadigen en zo bijdragen aan kankergroei.
Samengevat, de schadelijke stoffen in verbrand voedsel, zoals acrylamide, PAK’s en HCA’s, veroorzaken kanker door DNA-schade en verhoogde oxidatieve stress in cellen. Dit leidt tot mutaties en ontstekingen die uiteindelijk kunnen uitmonden in kankergroei.
Is verbrande groente slecht?
Als groente verbrandt, ontstaan er chemische stoffen zoals acrylamide. Dit is een stof die wordt gevormd wanneer zetmeelrijke voedingsmiddelen, zoals aardappelen of graanproducten, worden verhit boven 120 graden Celsius.
Groente bevat doorgaans minder zetmeel dan bijvoorbeeld friet, maar bij het zwart worden kunnen er toch kleine hoeveelheden acrylamide ontstaan. Deze stof wordt door gezondheidsorganisaties als “mogelijk kankerverwekkend” beschouwd, omdat het in dierproeven bij zeer hoge doses schadelijk bleek.
Naast acrylamide kunnen er ook andere schadelijke stoffen vrijkomen, zoals polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en heterocyclische aminen (HCA’s). Deze stoffen ontstaan vooral bij het verbranden van voedsel, zoals op de barbecue, en kunnen schadelijk zijn bij overmatige blootstelling. Echter, bij groente is de concentratie hiervan meestal laag, zeker vergeleken met vlees.
Toch betekent dit niet dat je een zwartgeblakerde broccoli direct hoeft weg te gooien. Het gaat vooral om de mate waarin voedsel verbrandt en hoe vaak je dat eet. Af en toe een licht aangebrand stukje groente is waarschijnlijk geen probleem. Zwaar verbrande stukken kun je beter vermijden, want deze bevatten de hoogste concentraties van schadelijke stoffen.
Kan je verbrande cake eten?
Een cake bakken kan soms misgaan: hij blijft net iets te lang in de oven, en de buitenkant is zwartgeblakerd. Maar kun je een verbrande cake nog veilig eten, of is dat slecht voor je gezondheid?
Als cake verbrandt, ontstaan er door de hoge temperaturen chemische stoffen zoals acrylamide. Dit gebeurt vooral in zetmeelrijke en suikerhoudende voedingsmiddelen, zoals cake. Acrylamide wordt gevormd bij temperaturen boven de 120 graden Celsius en staat bekend als “mogelijk kankerverwekkend”. Dit betekent dat er een potentieel risico is, maar alleen bij langdurige blootstelling aan grote hoeveelheden.
Naast acrylamide kunnen bij verbranding ook polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) ontstaan. Deze stoffen worden in verband gebracht met gezondheidsrisico’s, zoals DNA-schade. Het goede nieuws is dat deze stoffen voornamelijk in zwaar verbrand voedsel voorkomen. Een licht aangebrande cake vormt waarschijnlijk geen groot risico.
De belangrijkste vraag is hoeveel van de cake verbrand is. Als alleen de buitenkant zwart is, kun je dit meestal gewoon wegsnijden. De binnenkant van de cake is vaak nog prima eetbaar. Maar als de hele cake zwartgeblakerd is, is het beter om hem niet meer op te eten. Zwartgeblakerde delen bevatten namelijk de hoogste concentraties van schadelijke stoffen.
Kun je verbrande noten eten?
Noten die te lang zijn geroosterd en zwartgeblakerd zijn geraakt, zien er misschien minder aantrekkelijk uit, maar is het ook slecht om ze op te eten? Het korte antwoord: een paar verbrande noten eten is waarschijnlijk niet direct gevaarlijk, maar het is beter om het te vermijden.
Bij het verbranden van noten ontstaan chemische stoffen zoals acrylamide en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Acrylamide wordt gevormd bij het verhitten van zetmeelrijke voedingsmiddelen, maar noten bevatten relatief weinig zetmeel. Toch kunnen PAK’s ontstaan wanneer noten verbranden, vooral als ze bij hoge temperaturen lang zijn geroosterd. Deze stoffen zijn in verband gebracht met gezondheidsrisico’s, zoals DNA-schade en een verhoogd risico op kanker, vooral bij langdurige blootstelling aan grote hoeveelheden.
Verbrande noten smaken ook vaak bitter en onaangenaam, wat al een goede reden is om ze niet op te eten. Als een paar noten licht verbrand zijn, hoef je je waarschijnlijk geen zorgen te maken. Het risico op schade door het eten van kleine hoeveelheden is minimaal. Maar zwaar verbrande noten, waarbij grote delen zwart zijn, kun je beter vermijden.
Hoe schadelijk is verbrand eten? Is het gevaarlijk om aangebrand eten te eten?
Verbrand eten, zoals zwartgeblakerde toast, aangebrande frietjes of verbrande pizza, roept vaak vragen op: is het echt slecht voor je gezondheid, of valt het allemaal wel mee? Het korte antwoord is dat verbrand eten kleine hoeveelheden schadelijke stoffen kan bevatten, maar af en toe een hapje is waarschijnlijk niet gevaarlijk.
Bij het verbranden van voedsel ontstaan chemische stoffen, zoals acrylamide en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Acrylamide wordt gevormd bij het bakken, braden of frituren van zetmeelrijke producten boven de 120 graden Celsius. Het wordt als “mogelijk kankerverwekkend” beschouwd. Dierproeven tonen aan dat hoge doses acrylamide DNA-schade kunnen veroorzaken en het risico op kanker vergroten, maar de hoeveelheden die mensen via voeding binnenkrijgen, zijn meestal veel lager.
PAK’s ontstaan vooral bij het zwartblakeren van voedsel, zoals op de barbecue. Ook deze stoffen worden in verband gebracht met gezondheidsrisico’s, zoals een verhoogd risico op kanker bij langdurige en hoge blootstelling. De concentraties PAK’s in aangebrand voedsel zijn echter afhankelijk van hoe sterk het verbrand is en hoe vaak je het eet.
Hoewel deze risico’s klinken alsof je verbrand eten helemaal moet vermijden, is het belangrijk om te beseffen dat het risico klein is als je af en toe iets aangebrand eet. Een enkel zwart randje op je toast of een licht verbrande groente zal je gezondheid niet direct schaden. Het wordt pas een probleem als je regelmatig grote hoeveelheden zwaar aangebrand voedsel consumeert.
Wat als je iets verbrand eet? Kun je ziek worden van aangebrand eten?
Iedereen heeft wel eens iets aangebrand gegeten, of het nu gaat om een zwart randje op toast, aangebrande groenten of een verbrande pizza. Maar is dat eigenlijk gevaarlijk, en kun je er ziek van worden?
Wanneer voedsel verbrandt, ontstaan er chemische stoffen zoals acrylamide en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s). Acrylamide vormt zich bij het verhitten van zetmeelrijke voedingsmiddelen boven 120 graden Celsius, zoals brood, friet en aardappelen. PAK’s ontstaan bij sterk verbrand voedsel, zoals op de barbecue of in de oven. Beide stoffen worden in verband gebracht met mogelijke gezondheidsrisico’s, zoals een verhoogd risico op kanker bij langdurige en hoge blootstelling.
Het risico van één keer verbrand eten is echter minimaal. Het lichaam kan kleine hoeveelheden van deze stoffen verwerken zonder directe schade. Het wordt pas een probleem als je vaak grote hoeveelheden zwaar aangebrand voedsel eet. De schadelijke stoffen hopen zich dan op en kunnen op de lange termijn schadelijk zijn.
Ziek worden van aangebrand eten gebeurt zelden, tenzij het eten écht oneetbaar is verbrand. Vaak is de smaak van zwaar verbrand voedsel zo onaangenaam dat je het automatisch vermijdt. De kans dat je direct maag- of darmklachten krijgt, is heel klein, tenzij je per ongeluk verbrand eten inslikt dat moeilijk verteerbaar is.
Hoe PAK’s in Voedsel Ontstaan en Hoe We Ze Kunnen Beperken
Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) ontstaan in voedsel tijdens verschillende processen, van teelt tot verwerking en koken. PAK’s kunnen voedsel besmetten via vervuilde bodem, water, of lucht, en tijdens het gebruik van hittebronnen zoals vuur of rook bij het koken en drogen. Vooral kooktechnieken zoals grillen, braden, en roken dragen bij aan de vorming van PAK’s, vooral bij hoge temperaturen.
Oorzaken van PAK-vorming
Koken en bakken. PAK’s ontstaan sneller bij direct contact met vlammen of rook, zoals bij barbecueën of grillen met houtskool. De duur van de blootstelling en het vetgehalte van het voedsel spelen een grote rol.
Roken. Traditioneel roken (met direct contact tussen rook en voedsel) leidt vaak tot hogere PAK-niveaus dan indirect roken of het gebruik van vloeibare rook.
Oliën en granen. Tijdens de productie van plantaardige oliën en het drogen van granen kunnen PAK’s ontstaan door rook van brandhout of andere brandstoffen.
Gezondheidsrisico’s en regelgeving
PAK’s staan bekend om hun kankerverwekkende potentie, maar exacte risico’s verschillen afhankelijk van de hoeveelheid en het type verbindingen in voedsel. Europese regelgeving stelt strikte limieten aan PAK-niveaus in voedingsmiddelen zoals gerookt vlees, vis, en plantaardige producten.
Hoe PAK’s te beperken?
- Kies voor indirecte warmtebronnen of elektrische grillen in plaats van open vuur.
- Gebruik rookloze methoden, zoals vloeibare rook, bij het roken van voedsel.
- Vermijd overmatige verhitting of verbranden van voedsel.
- Voor de voedselindustrie: verbeter rooktechnieken en gebruik schonere brandstoffen zoals LPG in plaats van hout.
Nieuwe studies en strengere regelgeving blijven nodig om veilige limieten te bepalen en technieken te ontwikkelen die PAK-vorming minimaliseren.
Waarom richten studies over verbrand eten en kanker zich vooral op acrylamide?
Studies naar de relatie tussen verbrand eten en kanker richten zich vaak op acrylamide, ondanks dat het bewijs voor een directe link met kanker bij mensen niet overtuigend is. Hier zijn de belangrijkste redenen waarom acrylamide toch centraal staat in onderzoek:
Veelvoorkomende aanwezigheid. Acrylamide wordt gevormd in veel alledaagse voedingsmiddelen zoals friet, chips, brood en koekjes bij verhitting op hoge temperaturen. Dit maakt het een belangrijke stof om te onderzoeken, gezien de brede blootstelling in de bevolking.
Eenvoudig te bestuderen. Acrylamide is relatief makkelijk te detecteren en te meten in voedsel en in biologische monsters, zoals bloed en urine. Dit maakt grootschalig en gedetailleerd onderzoek praktisch haalbaar.
Onzekerheid over schadelijkheid. Hoewel dierstudies een mogelijk kankerverwekkend effect hebben aangetoond, hebben onderzoeken bij mensen geen eenduidig verband gevonden tussen acrylamide uit voeding en de meest voorkomende vormen van kanker. Meta-analyses en systematische reviews laten zien dat de meeste studies geen significante relatie aantonen. Dit gebrek aan consensus maakt het een interessant onderwerp voor verder onderzoek.
Publieke aandacht en regelgeving. Acrylamide heeft veel aandacht gekregen van gezondheidsorganisaties en overheden, wat leidt tot meer studies. Dit komt deels door de bezorgdheid vanuit dierstudies en de aanwezigheid van acrylamide in vaak geconsumeerd voedsel.
Acrylamide staat centraal in onderzoek naar verbrand voedsel omdat het veel voorkomt, eenvoudig te meten is en er onzekerheid blijft over het risico voor mensen. Hoewel het huidige bewijs geen sterk verband laat zien met kanker, blijven grotere en langdurige studies nodig om definitieve conclusies te trekken.
Welke stoffen ontstaan bij het verbranden van vlees op de barbecue?
Bij het verbranden van vlees op de barbecue ontstaan polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) door vet dat in de vlammen druppelt en verbrandt, en heterocyclische aminen (HCA’s) door de reactie van eiwitten en creatine bij hoge temperaturen. Beide stoffen worden in verband gebracht met mogelijke gezondheidsrisico’s, waaronder een verhoogd kankerrisico.
Kan je een verbrande tosti eten
Het is beter om een verbrande tosti te vermijden, vooral als het zwarte delen bevat. Wanneer voedsel verbrandt, zoals een tosti, ontstaan er chemische stoffen zoals acrylamide en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s).
Deze stoffen zijn in verband gebracht met gezondheidsrisico’s, zoals een verhoogd risico op kanker, vooral bij langdurige blootstelling aan hogere niveaus. Hoewel een enkele verbrande tosti waarschijnlijk niet direct schadelijk is, is het wel verstandig om voorzichtig te zijn.
Bij het roosteren van brood op hoge temperaturen kan acrylamide zich vormen, vooral als het voedsel zwart wordt. Hoewel de meeste onderzoeken suggereren dat de hoeveelheden acrylamide die we via voedsel binnenkrijgen, relatief klein zijn en geen significante gezondheidsproblemen veroorzaken, is het nog steeds beter om te voorkomen dat je te vaak verbrand voedsel eet.
PAK’s kunnen ook ontstaan bij het verhitten van voedsel boven de 200 graden Celsius, zoals bij het roosteren van een tosti. Deze stoffen zijn bekend om hun potentiële kankerverwekkende eigenschappen. Als je regelmatig verbrande tosti’s eet, kun je je blootstellen aan hogere niveaus van PAK’s, wat op de lange termijn gezondheidsrisico’s kan inhouden.
Daarom is het verstandig om verbrande delen van voedsel te vermijden en verbranding te voorkomen door de temperatuur en de tijd van het roosteren goed in de gaten te houden. Zo kun je genieten van een krokante tosti zonder je zorgen te maken over de mogelijke risico’s van verbrand voedsel.
Take home message
Ik schraap altijd het zwarte van mijn eten af, omdat mij keer op keer is verteld dat aangebrand voedsel kanker zou veroorzaken. Maar klopt die angst eigenlijk wel?
Is aangebrand eten schadelijk? Wat als je iets verbrand eet? Is een beetje verbrand eten erg? Is aangebrand eten kankerverwekkend?
Volgens Kankeronderzoek Verenigd Koninkrijk is het onwaarschijnlijk dat acrylamide in verbrand voedsel het risico op kanker verhoogt. Hoewel grote hoeveelheden acrylamide bij dieren kanker veroorzaakten, ging het om doses die veel hoger zijn dan wat mensen via hun dieet binnenkrijgen.
Een meta-analyse van 32 onderzoeken toonde bovendien aan dat acrylamide uit voeding niet gelinkt is aan een verhoogd risico op de meest voorkomende soorten kanker. Daarnaast concludeerde een systematische review van 63 studies dat sommige onderzoeken wel een verband vonden, maar de meerderheid niet.
Dit had ik eerlijk gezegd niet zo verwacht.
Toch kunnen in verbrand voedsel ook stoffen voorkomen zoals PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) en HCA’s (heterocyclische aminen). Over deze stoffen is nog minder bekend dan over acrylamide.
Met die onzekerheid in mijn achterhoofd laat ik zwaar verbrand voedsel liever staan.
Dit deed me denken aan een Italiaans broodje met een verbrande rand dat ik ooit at. Iemand zei toen: “Alleen bij verbrand vlees moet je oppassen, brood kun je rustig eten.” Daar zit wel wat in. Acrylamide ontstaat namelijk vooral in zetmeelrijke producten zoals brood, aardappelen en granen. PAK’s en HCA’s worden juist gevormd bij vlees en vis die op hoge temperaturen worden bereid, zoals tijdens grillen, bakken of barbecueën.
Daarom eet ik verbrande broodkorsten zonder probleem, maar laat ik zwartgeblakerd vlees links liggen.
Het blijft opvallend hoe vaak gezondheidsinstanties achterhaalde informatie blijven verspreiden. Toch heb ik nu het idee dat ik een beter beeld heb van de werkelijkheid.
Vond je dit interessant? Neem dan een kijkje op mijn YouTube-kanaal, waar ik dit soort onderwerpen kort samenvat!
Over Diederik
Bronnen
Başaran, B., Çuvalcı, B., & Kaban, G. (2023). Dietary acrylamide exposure and cancer risk: A systematic approach to human epidemiological studies. Foods, 12(2), 346.
Pelucchi, C., Bosetti, C., Galeone, C., & La Vecchia, C. (2015). Dietary acrylamide and cancer risk: an updated meta‐analysis. International journal of cancer, 136(12), 2912-2922.
Filippini, T., Halldorsson, T. I., Capitão, C., Martins, R., Giannakou, K., Hogervorst, J., … & Laguzzi, F. (2022). Dietary acrylamide exposure and risk of site-specific cancer: a systematic review and dose-response meta-analysis of epidemiological studies. Frontiers in nutrition, 9, 875607.
Sampaio, G. R., Guizellini, G. M., da Silva, S. A., de Almeida, A. P., Pinaffi-Langley, A. C. C., Rogero, M. M., … & Torres, E. A. (2021). Polycyclic aromatic hydrocarbons in foods: biological effects, legislation, occurrence, analytical methods, and strategies to reduce their formation. International Journal of Molecular Sciences, 22(11), 6010.
Nsonwu-Anyanwu, A. C., Helal, M., Khaked, A., Eworo, R., Usoro, C. A. O., & El-Sikaily, A. (2024). Polycyclic aromatic hydrocarbons content of food, water and vegetables and associated cancer risk assessment in Southern Nigeria. Plos one, 19(7), e0306418.
Cheng, M., Tan, Z., Zeng, X., Liu, Z., Liu, P., Ali, A., … & Qin, H. (2023). Contamination and health risk assessment of polycyclic aromatic hydrocarbons in seasoning flour products in Hunan, China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(2), 963.
Bulanda, S., & Janoszka, B. (2022). Consumption of thermally processed meat containing carcinogenic compounds (polycyclic aromatic hydrocarbons and heterocyclic aromatic amines) versus a risk of some cancers in humans and the possibility of reducing their formation by natural food additives—a literature review. International journal of environmental research and public health, 19(8), 4781.
Ab-Latif, N. I., Abdullah, R., Omar, S., & Sanny, M. (2024). Risk Assessment of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons and Heterocyclic Aromatic Amines in Processed Meat, Cooked Meat and Fish-Based Products Using the Margin of Exposure Approach. The Malaysian Journal of Medical Sciences: MJMS, 31(2), 130.
Barbosa Jr, F., Rocha, B. A., Souza, M. C., Bocato, M. Z., Azevedo, L. F., Adeyemi, J. A., … & Campiglia, A. D. (2023). Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs): updated aspects of their determination, kinetics in the human body, and toxicity. Journal of Toxicology and Environmental Health, Part B, 26(1), 28-65.
Zheng, W., & Lee, S. A. (2009). Well-done meat intake, heterocyclic amine exposure, and cancer risk. Nutrition and cancer, 61(4), 437-446.